Το χρήμα στη σύγχρονη κοινωνία της αγοράς - Ο ρόλος του τραπεζικού συστήματος

Αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο με χρήσιμες πληροφορίες για το παραστατικό χρήμα, το χρήμα γενικά και το τραπεζικό σύστημα.

***

Α. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ
Από όσα έχουμε κουβεντιάσει σε προηγούμενα μαθήματα το χρήμα εξυπηρετεί δύο βασικές λειτουργίες: τις συναλλαγές και μετρά την ανταλλακτική αξία των εμπορευμάτων.
Αν δεν είχαμε χρήματα και κάναμε τις ανταλλαγές με εμπορεύματα
1. Δεν θα βρίσκαμε τον κατάλληλο συναλλασσόμενο, ο οποίος να θέλει οπωσδήποτε το δικό μας εμπόρευμα και εμείς το δικό του.
2. Δεν θα ήταν δυνατό να κατατμήσουμε το εμπόρευμα για να κάνουμε ευκολότερη τη συναλλαγή.

Διαβάστε περισσότερα...
Το κάθε εμπόρευμα έχει πολλαπλή ανταλλακτική αξία και είναι ίση με τον αριθμό των εμπορευμάτων που μπορούν να ανταλλαχθούν με αυτό.
Το χρήμα εξαλείφει αυτά τα προβλήματα και κάνει ευκολότερες τις συναλλαγές.. Αυτόματα διαγράφει το γεγονός όταν συμπίπτουν οι επιθυμίες πολλών συναλλασσομένων ως προς ένα είδος εμπορεύματος και την ποσότητα που επιθυμεί.
Αποδεσμεύει χρονικά την πώληση ενός προϊόντος από την αγορά ενός άλλου.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα
· Να διευκολύνονται οι συναλλαγές
· Αυξάνει την παραγωγή που προορίζεται για συναλλαγή
· Μειώνει την παραγωγή που προορίζεται για αυτοκατανάλωση

Συμπερασματικά το χρήμα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην οικονομία ως:
Μέτρο αξίας: Είναι μέτρο αξίας των εμπορευμάτων ή η ανταλλακτική αξία των εμπορευμάτων μεταφράζεται σε χρήμα
Μέσο πληρωμής: Όλοι οι συναλλασσόμενοι δέχονται να αποκτήσουν το αντίτιμο του εμπορεύματος σε χρήμα
Μέσο αποταμίευσης: Η απόκτηση του χρήματος από την πώληση ενός εμπορεύματος επιτρέπει τη διαφοροποίηση του χρόνου πώλησης και του χρόνου αγοράς.

Β. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ
Να είναι κοινώς αποδεκτό (συναλλασσόμενοι, σύνολο πληθυσμού)
Η ανταλλακτική του αξία να είναι τόση ώστε να εξυπηρετεί την πλειονότητα των καθημερινών συναλλαγών
Δεν πρέπει να υπόκειται σε ταχεία φυσική φθορά ή αλλοίωση
Το χρήμα θα πρέπει να υποδιαιρείται σε μικρότερες μονάδες για να καλύπτει όλες τις πιθανές συναλλαγές
Τα πολλαπλάσια ή τα υποπολλαπλάσια του χρήματος πρέπει να είναι τυποποιημένα και η αξία τους εγγυημένη.

Γ. ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ
Από τα πολύ παλιά χρόνια έχουν χρησιμοποιηθεί ως χρήμα πολλά αντικείμενα. Το είδος του αντικειμένου που χρησιμοποιείται ως χρήμα, δηλαδή ως κοινά αποδεκτό μέσο συναλλαγών καθορίζεται από τρεις παράγοντες:
1. από τον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένη η κοινωνία
2. από τη σημασία που έχουν οι ανταλλακτικές σχέσεις
3. από το βαθμό καταμερισμού της κοινωνικής εργασίας
ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ χρήμα μπορούμε να ορίσουμε κάθε τι το οποίο χρησιμοποιείται σε έκταση για τις συναλλαγές
Υπάρχουν δύο βασικές μορφές χρήματος
1. ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟ: είναι το χρήμα οι λειτουργίες του οποίου ως μέσου συναλλαγών και ως μέτρου αξίας των εμπορευμάτων έχει ίση αξία με την εμπορευματική του αξία (βόδια, χρυσός, όστρακα, πολύτιμο μέταλλο). Περιεκτικό χρήμα ΗΤΑΝ όλα τα είδη και προϊόντα που έχουν χρησιμοποιηθεί ως χρήμα και τα οποία έχουν χρήσεις άλλες από εκείνες του χρήματος.
2. ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΟ: είναι το χρήμα του οποίου η αναγραφόμενη αξία αντιστοιχεί σε αξία μεγαλύτερη από την αξία του υλικού που το αποτελεί.
Το παραστατικό χρήμα είναι στοιχείο του νεώτερου πολιτισμού και προϋποθέτει την ύπαρξη μιας πλήρως εμπορευματικής οικονομίας, μεγάλο αριθμό συναλλαγών, υψηλό καταμερισμό της εργασίας. Και φυσικά την ΕΓΓΥΗΣΗ του εκδότη του παραστατικού χρήματος για την αναγραφόμενη αξία.
Τα μεταλλικά νομίσματα (χρυσά και αργυρά) ήταν ο προπομπός του ονομαζόμενου ψευδοπεριεκτικού χρήματος το οποίο δεν ήταν άλλο από τα γνωστά μας χρεόγραφα που εξέδιδαν ιδιωτικές τράπεζες για ορισμένη αξία. Παρείχαν δηλαδή την έγγραφη δέσμευση πως ο φέρων το χρεόγραφο θα πληρωνόταν την αναγραφόμενη αξία σε χρυσό.
Όταν ανέλαβε η πολιτεία το δικαίωμα να εκδίδει μόνο αυτή το χρήμα τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα μπορούσαν να εξαργυρωθούν από την εκδοτική τράπεζα με χρυσό. Αυτό σημαίνει η αξία του χρήματος που κυκλοφορεί είναι με τα αποθέματα χρυσού στο θησαυροφυλάκιο της τράπεζας.
Το κράτος και η τράπεζα είναι οι εγγυητές ότι κάποιος μπορεί να μετατρέψει το χρήμα του σε χρυσό. Αυτό όμως εγκαταλείφθηκε έπειτα από το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο με την καθιέρωση του δολαρίου ως το νόμισμα βάση για το διεθνές νομισματικό σύστημα.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ και Κεντρική Εκδοτική Τράπεζα των ΗΠΑ παρείχαν τις ανάλογες εγγυήσεις για τη μετατροπή του χρυσού σε δολάρια. Τότε μάλιστα οι άλλες χώρες εναρμόνιζαν την έκδοση χαρτονομισμάτων με τα αποθέματα σε χρυσό ή σε ξένο νόμισμα κυρίως δολάριο.
Η κρίση του δολαρίου στο τέλος της δεκαετίας του 1960οδήγησε στο να εγκαταλειφθεί η μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό και ταυτόχρονα στην πλήρη επικράτηση του παραστατικού χρήματος.

Δ. ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΕΙΔΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ
Μεταλλικό
Χαρτονόμισμα
Πιστωτικό χρήμα
· συναλλαγματικές: ιδιωτική ρύθμιση πληρωμής ανάμεσα σε δυο συναλλασσομένους και αποτελεί υπόσχεση πληρωμής στο μέλλον σε συγκεκριμένη ημερομηνία
· επιταγές: η μορφή χρήματος που αποτελεί εντολή προς την τράπεζα για να εξαργυρώσει ο φέρων την επιταγή το αναγραφόμενο ποσό, το οποίο έχει υποχρέωση ο εκδότης να έχει ήδη κατατεθειμένο στην τράπεζα
· Πιστωτικές κάρτες

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Τράπεζα είναι η επιχείρηση που ασχολείται με το εμπόριο του χρήματος.
Δέχεται καταθέσεις από φυσικά πρόσωπα, επιχειρήσεις ή οργανισμούς
Δίνει δάνεια σε καταναλωτές, επιχειρήσεις ή στο κράτος
Η δραστηριότητα αυτή έχει κίνητρο το κέρδος (εμπορικές τράπεζες) και προκύπτει από τη διαφορά ανάμεσα στον τόκο που καταβάλλουν στους καταθέτες για να τοποθετήσουν τα χρήματά τους στην τράπεζα και στον τόκο που εισπράττουν από τους δανειζόμενους από την τράπεζα.

Ο ρόλος της Κεντρικής τράπεζας
1. Διατήρηση καταθέσεων εμπορικών τραπεζών (υποχρεωτικά ταμειακά διαθέσιμα)
2. Έλεγχο διατραπεζικού δανεισμού
3. Ρύθμιση βασικού επιτοκίου και των κανόνων χορήγησης δανείων από τις εμπορικές τράπεζες προς τους ιδιώτες
4. Ρύθμιση της τιμής του συναλλάγματος (ισοτιμία έναντι άλλων νομισμάτων)
5. Αποτελεί τον τραπεζίτη του δημοσίου και το ρυθμιστή του νομισματικού και πιστωτικού συστήματος

Είδη καταθέσεων
Όψεως - διακινούνται συχνά με ατομικές επιταγές
Ταμιευτηρίου - κατάθεση ανάληψη όποτε θέλει ο δικαιούχος
Προθεσμίας - κατάθεση με χρονικό περιορισμό
Επιτόκιο είναι το ποσό του τόκου για κάθε 100 δραχμές που κατατίθενται για ένα ημερολογιακό έτος. Τα υψηλότερα επιτόκια έχουν οι καταθέσεις προθεσμίας και τα χαμηλότερα οι όψεως

Είδη δανείων
Προς επιχειρήσεις : σκοπεύουν στην ενίσχυση της παραγωγικής δυναμικότητας των επιχειρήσεων και στη διευκόλυνση της επιχειρηματικής δράσης τους με τη διάθεση στις επιχειρήσεις χρηματικών πόρων που δεν ανήκουν στην επιχείρηση
Προς καταναλωτές Στεγαστικά και καταναλωτικά. Τα καταναλωτικά δάνεια και εκείνα για την αντιμετώπιση βραχυχρόνιων υποχρεώσεων των επιχειρήσεων έχουν μικρή διάρκεια (1 με 2 χρόνια) και υψηλό επιτόκιο
Τα δάνεια για επενδύσεις επιχειρήσεων και τα στεγαστικά δάνεια είναι μεγαλύτερης διάρκειας (5 με 15 χρόνια) και έχουν μικρότερο επιτόκιο
Οι τράπεζες δανείζουν το κράτος για να καλύψει το έλλειμμα μεταξύ δημοσίων εσόδων και δαπανών. Το δάνειο γίνεται με την αγορά ομολόγων. Τίτλοι χρεογράφων με ημερομηνία εξόφλησης τα οποία έχουν αγοραστεί σε χαμηλότερη τιμή (100.000 - 90.000)

Αναδημοσίευση από: http://www.dimitriskaranikolas.gr/main.asp?ElementId=12513