Σελίδες

ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΥΤΟΔΙΑΘΕΣΗ

Γενικευμένη αυτοδιάθεση ονομάζεται το πολιτικό αίτημα να είναι ο κάθε κοινωνικός άνθρωπος ελευθερόφρων, αυτοπροαίρετος, αυτεπίτακτος και αυτεξούσιος, να απολαμβάνει χωρίς όρους και προϋποθέσεις τα πολιτικοθεσμικά και οικονομικοκοινωνικά μέσα που τον καθιστούν ικανό να μετέχει στον ιστορικά κατακτημένο βαθμό ελευθερίας και στην πολιτισμική ακεραιότητα της ιστορικής ολότητας.

Τετάρτη 3 Μαρτίου 2010

ΑΚΕΠ- ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ-ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ: Η αρχή του τέλους

Αντώνης Χάλαρης

Σύσσωμες οι πολιτικο-ιδεολογικές δυνάμεις της αστικής τάξης της χώρας επιχειρούν να πείσουν πως τα οικονομικά και θεσμικά μέτρα για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών ανισορροπιών είναι αναγκαία και αφορούν τα κυριαρχικά δικαιώματα του ελληνικού λαού: η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, το ΛΑΟΣ, τα κυρίαρχα κέντρα και μέσα επιρροής κλπ.

 

Σύσσωμες οι πολιτικο-ιδεολογικές δυνάμεις της αστικής τάξης της χώρας προπαγανδίζουν, με τρόπο απροκάλυπτο, πως οι προσδοκίες των μισθοσυντήρητων, της νεολαίας και του λαού, για καλύτερες και ποιοτικότερες συνθήκες ζωής μέσα στο σημερινό οικονομικο-κοινωνικό σύστημα, πρέπει να παραμείνουν προς το παρόν εγκλωβισμένες στο χρονοντούλαπο ενός αβέβαιου μέλλοντος, αφού, όπως υποστηρίζουν, μόνο με τον περιορισμό και την αναίρεση των κατακτημένων με αγώνες οικονομικών και θεσμικών δικαιωμάτων τους μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν τα ποικιλόμορφα προβλήματα της οικονομικής κρίσης, να «ανακτηθεί η τρωθείσα αξιοπιστία και αξιοπρέπεια του έθνους» και «να σωθεί η πατρίδα».

Ο Μαρξ γράφει: «Στο εσωτερικό θέλει να’ ναι αστός και εκμεταλλευτής, αλλά δεν θέλει να τον εκμεταλλεύονται στο εξωτερικό. Για το εξωτερικό φουσκώνει αρκετά, ώστε να φαίνεται τόσος όσο ένα «έθνος» και λέγει: δεν θα υποταχθώ στους νόμους του ανταγωνισμού, αυτό είναι ενάντια στην εθνική μου αξιοπρέπεια· σαν έθνος είμαι ανεπηρέαστος από το παζάρεμα…»

Διαβάστε περισσότερα...
Η πολιτικο-οικονομική κρίση στην Ελλάδα και στις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού είναι ένα γεγονός μη αναστρέψιμο, που –κατά τη γνώμη μας- εκδηλώνει την ποιοτική μεταβολή στους ιστορικούς όρους ύπαρξης του καπιταλιστικού οικονομικοκοινωνικού συστήματος.

Συγκεκριμένα, η ανατροπή των οικονομικών όρων της καπιταλιστικής παραγωγής, που έχει συντελεστεί από τα επιτεύγματα της επιστημονικο-τεχνικής επανάστασης, της βιοτεχνολογίας και της τεχνοτρονικής, τροποποιεί τους αντικειμενικούς ιστορικούς όρους ύπαρξης του καπιταλισμού και ωριμάζει τους αντικειμενικούς κοινωνικούς όρους της ανατροπής του.
 
Η σημερινή πολιτικο-οικονομική κρίση δεν είναι προϊόν ανεπαρκούς διαχείρισης των θεσμών του αστικού κράτους από καθεστωτικά πολιτικά κόμματα, ούτε προϊόν πολιτικών προγραμμάτων ή προσώπων, ούτε προϊόν κακής χρήσης των θεωρητικών μοντέλων της πολιτικο-οικονομικής διεύθυνσης της κοινωνίας, ούτε προϊόν απλής φάσης του οικονομικού κύκλου ανάπτυξη-ύφεση-κρίση.

Η σημερινή πολιτικο-οικονομική κρίση είναι νομοτελειακό προϊόν της ανελαστικότητας και ακαμψίας των παραγωγικών και κοινωνικών δομών της καπιταλιστικής κοινωνίας να ρυθμιστούν και να προσαρμοστούν στις νέες κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες. Η αδυναμία αυτή της υλικής δομής να αυτορυθμιστεί ή να ανταποκριθεί στους σχεδιασμούς της πολιτικής εξουσίας έχει σαν συνέπεια την κρίση της πολιτικής, την κρίση των θεσμών και την κρίση του Κράτους.

Οι δεξιόστροφες ή αριστερόστροφες μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα που λαμβάνονται από κυβερνήσεις και οργανισμούς δεν εκσυγχρονίζουν ποιοτικά τους συντελεστές της υλικής παραγωγής, αλλά κατευθύνουν απλά τα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης στα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα του πληθυσμού, έτσι ώστε να αποκατασταθεί η αξιακή ισορροπία και να επιταχυνθεί η μετάβαση στην επόμενη φάση του οικονομικού κύκλου ύφεση-κρίση-ανάπτυξη. Είναι περισσότερο από βέβαιο, η αναμενόμενη ανάκαμψη της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας θα επιτείνει ακόμη περισσότερο την δομική κρίση του καπιταλισμού και θα οξύνει ακόμη περισσότερο την αντίφαση κεφάλαιο-εργασία.

Έχει κεφαλαιώδη σημασία η επιστημονική και διαλεκτική διερμηνεία της οικονομικής κρίσης που ονομάστηκε χρηματοπιστωτική κρίση.

Η υπερσυσσώρευση του κεφάλαιου τις τελευταίες δεκαετίες και η αναντιστοιχία συσσώρευσης-συγκέντρωσης-συγκεντροποίησης, και η πρωτόγνωρη μεγέθυνση του τριτογενούς τομέα στις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού σε βάρος των δύο άλλων τομέων, πιστοποιούν με επιστημονική ακρίβεια το ιλιγγιώδες μέγεθος της μεγέθυνσης της παραγωγικότητας της εργασίας και το ιλιγγιώδες μέγεθος της αύξησης του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης των μισθοσυντήρητων και του πλειοψηφικού τμήματος των ενδιάμεσων στρωμάτων του οικονομικά ενεργού πληθυσμού.

Για πρώτη φορά στην ιστορία του καπιταλισμού, η συσσώρευση του χρηματικού κεφάλαιου προσλαμβάνει χαρακτήρα ανάλογο με εκείνο της περιόδου του μερκαντιλισμού τον Μεσαίωνα, κι οδηγεί την καπιταλιστική οικονομία στην «παγίδα ρευστότητας» ή «κρίση ανάπτυξης».

Τα δημοσιονομικά ελλείμματα των χωρών του ανεπτυγμένου καπιταλισμού και η πιστωτική επέκταση του ιδιωτικού τομέα -που πρακτικά αντικατέστησε την εκπορευόμενη από το κράτος ενεργό ζήτηση των προηγούμενων δεκαετιών, δημιούργησαν πλασματική εικόνα των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης των χωρών αυτών, ανέτρεψαν -πρόσκαιρα και μηχανικά- τα αξιακά δεδομένα της παραγωγής, της ανταλλαγής και της κατανάλωσης, και καθυστέρησαν την εμφάνιση της σημερινής οικονομικής κρίσης, που έχει τα προβλεπόμενα από την θεωρία ποιοτικά χαρακτηριστικά της γενικής κρίσης του καπιταλιστικού οικονομικοκοινωνικού συστήματος.

Οι συνταγές της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και των χωρών του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, που προωθούνται προκειμένου ν’ αποτρέψουν την γενικευμένη κατάρρευση του παγκόσμιου συστήματος, δεν είναι ικανές ν’ αποτρέψουν την οικονομική καταστροφή και κοινωνική υποβάθμιση εκατομμυρίων ανθρώπων στο εσωτερικό των χωρών του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, ούτε την επίταση της εκμετάλλευσης των ασθενέστερων οικονομικά χωρών-κρατών, ούτε την επαναστατικοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων που έχουν αλλάξει χαρακτήρα και ασφυκτιούν μέσα στις ποιοτικά και οριακά ανεπτυγμένες καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους της σημερινής πολιτικο-οικονομικής κρίσης, που υπονομεύει και ροκανίζει τα θεμέλια της καπιταλιστικής κοινωνίας, αποτελεί η συρρίκνωση του αριστερού ρεφορμιστικού και οικονομίστικου πολιτικού χώρου που, πέρα από τα επιφαινόμενα, συνέβαλε πάντα αποφασιστικά στην ποιοτική βελτίωση και στον εκσυγχρονισμό των εκμεταλλευτικών ταξικών δομών.

Η σημερινή λοιπόν πολιτικο-οικονομική κρίση είναι γεγονός μη αναστρέψιμο, επειδή δεν είναι υποκειμενική αδυναμία του εποικοδομήματος να υπηρετήσει την υλική δομή, αλλά ιστορική και νομοτελειακή αδυναμία της υλικής δομής να ανταποκριθεί και να αντιστοιχηθεί στον ποιοτικά νέο χαρακτήρα των κοινωνικών παραγωγικών δυνάμεων.

Οι αιτίες που ευθύνονται για την παγκόσμια οικονομική κρίση είναι όμοιες με τις αιτίες που ευθύνονται για την κρίση του ελληνικού καπιταλισμού.
Η αναντιστοιχία μεταξύ των υπερσυσσωρευμένων κερδών του ελληνικού κεφάλαιου και του μεγέθους της επανεπένδυσής τους αποτελεί πρωτοφανές σε έκταση γεγονός.
Σήμερα, λιγότεροι από 10.000 Έλληνες κεφαλαιοκράτες έχουν καταθέσεις, σε ελβετικές τράπεζες και αλλού, που υπερβαίνουν κατά πολύ το δημόσιο χρέος, είναι δε, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, οι δεύτεροι σε μέγεθος καταθέτες στις ελβετικές τράπεζες. Όλα αυτά τα υπερκέρδη των Ελλήνων καπιταλιστών, μαζί με τις καταθέσεις τους στις ελληνικές τράπεζες, τις περιουσίες και τις επιχειρήσεις τους, έχουν αποκτηθεί με υπερεκμετάλλευση των μισθοσυντήρητων, του λαού, των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας και με την άμεση συνηγορία του συλλογικού καπιταλιστή, του κράτους.

Στις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, η νομοτελειακή «πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους» στους παραδοσιακούς τομείς και κλάδους της υλικής παραγωγής, μαζί με τον «νόμο του μεγίστου κέρδους», που ανάγεται στον θεμελιώδη νόμο του καπιταλισμού και στον ορισμό του «κεφάλαιου»: ν’ αξιοποιείται παράγοντας υπεραξία, αδιαφορώντας ως ολότητα και αφαίρεση για τις μορφές αξιοποίησής του, ανέτρεψαν την ισορροπία στην αναγκαία καπιταλιστική παραγωγική σχέση «συσσώρευση-συγκέντρωση-συγκεντροποίηση» στους τομείς και κλάδους της παραγωγής που σύμφωνα με την μαρξιστική θεωρία η εργασία παράγει αξία-υπεραξία, διόγκωσαν τον τριτογενή τομέα και τις χρηματοπιστωτικές επενδύσεις, και κατέληξαν στην λεγόμενη «παγίδα ρευστότητας» ή «κρίση ανάπτυξης».

Το υπερσυσσωρευμένο χρηματικό κεφάλαιο, ρεαλιστικό ισοδύναμο πραγματοποιημένης καπιταλιστικής εμπορευματικής παραγωγής, από την μια τείνει να υποτιμηθεί πληθωριστικά, κι από την άλλη τείνει να διατηρήσει την αξία του με κερδοσκοπικές νομισματικές και χρηματοπιστωτικές επενδύσεις, απομυζώντας τις με κλασσικό τρόπο παραγόμενες αξίες και αντιφάσκοντας προς την σχέση Χ-Ε-Χ και Ε-Χ-Ε (Χ=χρήμα, Ε=εμπόρευμα).


Το επιτόκιο, με το οποίο το χρηματικό κεφάλαιο δανείζει το κράτος ή τους ιδιώτες, επιμερίζει την παραγομένη στην πραγματική οικονομία υπεραξία σε τόκο και επιχειρηματικό κέρδος.

 
Τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το δημόσιο χρέος των χωρών του ανεπτυγμένου καπιταλισμού αποτελούν ουσιώδη παράμετρο «αιμοδοσίας» του υπερσυσσωρευμένου χρηματικού κεφάλαιου, τα δε μέτρα που λαμβάνονται αποσκοπούν –κυρίως- στην διασφάλιση της απρόσκοπτης αποπληρωμής τοκοχρεολυσίων των κρατικών ομολόγων και στην αποτροπή της πληθωριστικής απαξίωσης τους.

Η μεταφορά μεγάλων παραγωγικών μονάδων του δευτερογενούς τομέα από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα σε χώρες με χαμηλό κόστος εργασίας δεν διαφοροποίησε την παραγωγή αξίας, ούτε στις μεταφερθείσες επιχειρήσεις ούτε στο ακαθάριστο παγκόσμιο προϊόν. Όπως είναι γνωστό, οι χαμηλοί μισθοί δεν προσδίδουν πρόσθετη αξία στο παραγόμενο προϊόν ούτε διαφοροποιούν την τιμή του, αλλά μεταβάλλουν την κατανομή της παραγόμενης αξίας έτσι ώστε η υπεραξία-το κέρδος να αντιστοιχεί στην παγκόσμια τιμή παραγωγής (κόστος παραγωγής+μέσο κέρδος), όχι μόνο του κλάδου αλλά του συνολικού κεφάλαιου.

Εδώ και αρκετά χρόνια, η θέση του Μαρξ για τον «νόμο της πτωτικής τάσης του μέσου ποσοστού κέρδους» είχε αμφισβητηθεί ποικιλοτρόπως. Ήταν τότε, που οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής λειτουργούσαν σαν μορφές ανάπτυξης των κοινωνικών παραγωγικών δυνάμεων. Ήταν τότε, που ο νόμος της αναγκαίας αντιστοιχίας των παραγωγικών δυνάμεων προς τις σχέσεις παραγωγής συνηγορούσε στην κατά πλάτος και κατά βάθος ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Ήταν τότε, που η αριστερή αστικοδημοκρατική πολιτική και η ταξική πάλη ήταν οι κινητήριες δυνάμεις της ολοκλήρωσης των αστικών εποικοδομημάτων, της υπέρβασης των στρεβλώσεων της καπιταλιστικής παραγωγής και της διαμόρφωσης των κοινωνιών των 2/3, που εξέθρεψαν τις σύγχρονες αξίες, τα ιδανικά και τον τρόπο ζωής του αστισμού.

Σήμερα, η επιστημονικοτεχνική επανάσταση διαφοροποίησε την τεχνική των μέσων παραγωγής, διαφοροποίησε ακόμη περισσότερο τον χαρακτήρα των παραγωγικών δυνάμεων, όξυνε την αντίθεση του κεφάλαιου με την εργασία και την αντίφαση μεταξύ του κοινωνικού χαρακτήρα της παραγωγής και της ατομικής ιδιοποίησης του οικονομικού αποτελέσματος της κοινωνικοποιημένης εργασίας.

Σήμερα, η ισχύς του νόμου της πτωτικής τάσης του μέσου ποσοστού κέρδους, που έχει σαν επακολούθημα την πλησμονή των αντικειμενικών δυνατοτήτων ανατροπής του καπιταλισμού, είναι επιστημονικά αναμφισβήτητη.

Σήμερα, τα θεσμικά και οικονομικά μέτρα που λαμβάνονται από τα πολιτικά και οικονομικά επιτελεία κάθε καπιταλιστικής χώρας, είναι μέτρα που τείνουν ν’ αντιρροπήσουν την πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους στο εσωτερικό των χωρών, με τον κλασσικό τρόπο που προβλέπει η μαρξιστική θεωρία (σχετική και απόλυτη μείωση του μεροκάματου, αύξηση του εργάσιμου χρόνου κλπ.), αλλά και μέτρα που στοχεύουν ν’ αντιμετωπίσουν τις οικονομικές επιπτώσεις της ψυχροπολεμικής διελκυστίνδας μεταξύ των ιμπεριαλιστικών πόλων για ανακατανομή των σφαιρών επιρροής και μεταφορά πόρων από την περιφέρεια προς τα μητροπολιτικά κέντρα.

Ο Μαρξ στα Grundrisse γράφει: «μέσα στην αστική κοινωνία, γεννιούνται σχέσεις ανταλλαγής και παραγωγής που αποτελούν κυριολεκτικά νάρκες για να την ανατινάξουν σε χίλια κομμάτια.( Μια πολλαπλότητα ανταγωνιστικών μορφών της κοινωνικής οντότητας, ο ανταγωνισμός των οποίων, παρόλα αυτά, δεν μπορεί ποτέ να φτάσει σε έκρηξη μέσα από μια ήσυχη μεταμόρφωση. Από την άλλη μεριά, εάν δεν βρούμε να λανθάνουν μέσα στην κοινωνία όπως αυτή υπάρχει, τους υλικούς όρους παραγωγής και τις αντίστοιχες σχέσεις ανταλλαγής μιας αταξικής κοινωνίας, όλες οι προσπάθειες να την ανατινάξει κανείς στον αέρα θα ήταν δονκιχωτικές)».

Σήμερα, μέσα στις υπάρχουσες κοινωνίες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού βρίσκουμε να λανθάνουν οι κοινωνικοποιημένες σχέσεις παραγωγής και ανταλλαγής που αντιστοιχούν στους υλικούς όρους ύπαρξης της αταξικής κοινωνίας, η δε «πολλαπλότητα των ανταγωνιστικών μορφών» των σχέσεων παραγωγής και ανταλλαγής, που γέννησε η ανάπτυξη του καπιταλισμού, είναι οι «νάρκες» που θα «τον ανατινάξουν σε χίλια κομμάτια».

Όσοι λοιπόν μαθητές και οπαδοί του μεγάλου διανοητή τον απαρνήθηκαν «πριν αλέκτωρ φωνήσαι τρις», όχι επειδή προσκύνησαν την μπουρζουαζία αλλά επειδή αμφισβήτησαν το κύρος των αντιλήψεών του, ας αναλογιστούν πόσο επίκαιρη και πόσο αληθινή γίνεται σήμερα η μαρξιστική κοσμοθεωρία, κι ας κλάψουν πικρά…

Αντώνης Π. Χάλαρης

Δεν υπάρχουν σχόλια: