Τα τρία κεφάλια του "κέρβερου" που ονομάζεται τρόικα λειτουργούσαν
μέχρι τώρα περίπου αρμονικά. Όμως, σύμφωνα με τον Economist, το ΔΝΤ έχει
σταματήσει να βολεύει τη Γερμανία, ενώ η συμμετοχή της ΕΚΤ αποτελούσε
εξαρχής ανωμαλία. Φαίνεται πως ήρθε η ώρα για αναμόρφωση της τρόικας.
Στην ελληνική μυθολογία, ο Κέρβερος είναι ένας σκύλος με τρία κεφάλια
που φυλάει τις πύλες του Άδη. Στην σύγχρονη ελληνική πολιτική, η τρόικα
είναι το τρικέφαλο τέρας που παγιδεύει τη χώρα σε έναν οικονομικό «κάτω
κόσμο», αναφέρει ο Economist (στη φωτογραφία σκίτσο του περιοδικού).
Στο υπουργείο Οικονομικών στην Αθήνα, ακόμα και οι καθαρίστριες φωνάζουν «δολοφόνοι» στα μέλη της τρόικα που επισκέπτονται τη χώρα. Στην Λισαβόνα, τα πανό των διαδηλωτών λένε «F@@k the troika». Μάλιστα, υπάρχει και ένας δημοφιλής πορτογαλέζικος νεολογισμός, το entroikado, που εν ολίγοις σημαίνει σε εξαιρετικά δύσκολη οικονομική θέση.
Ως φύλακας των πιστωτών, η τρόικα δεν αναμενόταν ποτέ ότι θα αγαπηθεί. Το τρίο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στήθηκε την περίοδο της πρώτης διάσωσης της Ελλάδας, τον Μάιο του 2010. Έκτοτε βρέθηκε στο επίκεντρο και των άλλων διασώσεων, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και προσφάτως της Κύπρου. Όλο και περισσότερο, ο ρόλος της τίθεται υπό αμφισβήτηση. Μήπως το τέρας τρώει υπερβολικά πολύ από το κρέας των χωρών που υποτίθεται ότι σώζει; Και ποιος ελέγχει το τέρας;
Το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ξεκινήσει έρευνα για τις πρακτικές της
τρόικας. Ευρωβουλευτές επισκέπτονται χώρες που έχουν ενταχθεί σε
προγράμματα διάσωσης και έχουν καλέσει αξιωματούχους της τρόικας για
ερωτήσεις.
Οι σοσιαλιστές κατηγορούν την τρόικα για ανικανότητα, ακόμα και για παραβίαση των κοινωνικών δικαιωμάτων που περιλαμβάνονται στις συνθήκες της Ε.Ε., και θέλουν την κατάργησή της.
Oι συντηρητικοί λένε πως η τρόικα ήταν ένα απαραίτητο υποκατάστατο που έχει αποδείξει την αξία του, όμως θα πρέπει συν τω χρόνω να αντικατασταθεί. Και οι δύο πλευρές συμφωνούν πως η δημιουργία της είναι νομικά αμφιλεγόμενη και ανησυχητικά ανεξέλεγκτη.
Η τρόικα δέχεται τη σκληρότερη κριτική στην Ελλάδα, και όχι χωρίς λόγο. Το ΑΕΠ της χώρας έχει μειωθεί κατά 25% από την αρχή της ευρωκρίσης και το 27% του πληθυσμού δεν έχει δουλειά. Αν και η Ελλάδα έχει επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα (προ της καταβολής τόκων), βρίσκεται για μία ακόμα φορά σε ασυμφωνία με τους πιστωτές της, οι οποίοι καθυστερούν την εκταμίευση της επόμενης δόσης των δανείων. Ο χρόνος της διένεξης είναι περίεργος. Η Ελλάδα έχει την προεδρία της Ε.Ε. και η αποδυναμωμένη κυβέρνησή της κινδυνεύει να εξευτελιστεί στις ευρωεκλογές του Μαΐου από τα αντιτροϊκανικά κόμματα. Ο Αντώνης Σαμαράς, ο συντηρητικός πρωθυπουργός, ισχυρίζεται πως το πρόβλημα προκαλείται από μια διαμάχη μεταξύ του ΔΝΤ και της Κομισιόν κι η Ελλάδα, όπως ισχυρίζεται, κινδυνεύει να ποδοπατηθεί από τους δύο... ελέφαντες.
Πράγματι, οι επικεφαλής της τρόικας συχνά έχουν διαφωνίες. Το ΔΝΤ με το ζόρι αποδέχθηκε την επιμονή της ΕΚΤ οι ομολογιούχοι πρώτης εξασφάλισης των ιρλανδικών τραπεζών να γλιτώσουν, αυξάνοντας το βάρος που έπρεπε να επωμιστούν οι Ιρλανδοί φορολογούμενοι. Το Ταμείο επέμενε -στην αρχή ιδιαιτέρως αλλά αργότερα και δημοσίως- ότι οι Ευρωπαίοι το παρακάνουν με τη λιτότητα. Αν και τα έκανε θάλασσα με το πρώτο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας, τηρεί πιο ρεαλιστική στάση σε ό,τι αφορά τις εκτιμήσεις για τη βιωσιμότητα του τεράστιου χρέους της.
Στην αρχή αυτό βόλευε τη Γερμανία, και στήριζε τις απαιτήσεις οι ιδιώτες ομολογιούχοι να υποστούν «κούρεμα» ώστε να μειωθεί το κόστος ενός δεύτερου πακέτου στήριξης (ιδέα που τρομοκράτησε την ΕΚΤ). Τώρα το Ταμείο δεν βολεύει πλέον: η μείωση της πιστωτικής αξιοπιστίας της Ελλάδας απαιτεί διαγραφή δανείων του επίσημου τομέα. Η Γερμανία θα προτιμούσε να παρατείνει τις λήξεις. Όμως, η λογική της «παράτασης και προσποίησης» αφήνει να αιωρούνται ένα τεράστιο χρέος και μια πολιτική αβεβαιότητα που λειτουργεί αποτρεπτικά για τους επενδυτές.
Ο κ. Σαμαράς, προσωπικά, πιστεύει πως το ΔΝΤ τηρεί απαισιόδοξη στάση σε ό,τι αφορά τα δημοσιονομικά της χώρας προκειμένου να αναγκάσει τη Γερμανία να αποδεχθεί το «κούρεμα» του χρέους. Λέει στην τρόικα να μην πιέζει υπερβολικά πολύ, διαφορετικά οι απαιτήσεις της θα ενισχύσουν το ακροαριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, που έρχεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις. Η Γερμανία, και κατ' επέκταση η Κομισιόν, δείχνει κατανόηση, αν και η Ελλάδα έχει ακόμα αρκετό δρόμο μπροστά της προτού επιτύχει τα μεγάλα πλεονάσματα που χρειάζεται για να αποπληρώσει το χρέος της. Για το ΔΝΤ, το πιο σοβαρό έλλειμμα είναι η μακριά λίστα των ανεκπλήρωτων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αν οι Ευρωπαίοι θέλουν πράγματι να παραμείνει εκτός εξουσίας ο ΣΥΡΙΖΑ, η καλύτερη απάντηση θα ήταν να συγχωρήσουν πολύ γρήγορα ένα μεγάλο μέρος του χρέους.
Τα τρία κεφάλια της τρόικας έχουν λειτουργήσει περίπου αρμονικά, όμως μια αναμόρφωση έχει ήδη καθυστερήσει πολύ. Μέχρις ενός σημείου, η τρόικα ήδη έχει αρχίσει να αποσύρεται διακριτικά. Η Ιρλανδία και η Ισπανία (που έλαβε μερική διάσωση για τις τράπεζές της) έχουν ολοκληρώσει τα προγράμματα διάσωσής τους και έχουν επιστρέψει στις αγορές. Η Πορτογαλία είναι πιθανόν να πράξει το ίδιο την φετινή άνοιξη, ίσως με τη βοήθεια μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής. Έτσι, μένουν το αρχικό πρόβλημα, δηλαδή η Ελλάδα, και σε μικρότερο βαθμό η Κύπρος.
Η «ραστώνη» του ευρώ
Οι φιλοευρωπαϊστές ευελπιστούν ότι ένα ολοκληρωμένο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, που θα δημιουργηθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), κάποτε θα αναλάβει τα ηνία από το ΔΝΤ και θα είναι υπόλογο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όμως για να γίνει αυτό θα χρειαζόταν αλλαγή στη συνθήκη προκειμένου να μετατραπεί ο ESM από διακυβερνητικός οργανισμός σε θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Γερμανία (και άλλοι πιστωτές) θα έπρεπε να συμφωνήσουν να παραχωρήσουν τον έλεγχο του χρήματός τους. Και η εμπλοκή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον καθορισμό των μακροοικονομικών συνθηκών είναι συνταγή παράλυσης.
Μια εναλλακτική λύση θα μπορούσε να είναι να αφεθεί το πρόβλημα εξ ολοκλήρου, ή επί της αρχής, στα χέρια του ΔΝΤ. Το Ταμείο έχει μεγαλύτερη εμπειρία και ανεξαρτησία από την Κομισιόν. Πράγματι, μπορεί να μην είχε πάντα αρκετά χρήματα για να χρηματοδοτήσει τις μεγαλύτερες διασώσεις της Ευρώπης. Όμως στην Ελλάδα θα είχε μειώσει τον «λογαριασμό» προχωρώντας νωρίτερα και πιο αποφασιστικά σε μείωση του χρέους, ενώ στην Ιρλανδία θα είχε προχωρήσει σε bail-in των τραπεζικών πιστωτών πρώτης εξασφάλισης. Έτσι, οι απώλειες θα είχαν επιβληθεί σε αυτούς που άξιζαν να τις επωμιστούν: στις τράπεζες που δάνεισαν φθηνό χρήμα σε ριψοκίνδυνους δανειολήπτες.
Ίσως η συνεργασία μεταξύ των Ευρωπαίων και του ΔΝΤ θα είναι πάντα απαραίτητη για τη διαχείριση μοναδικών προβλημάτων των χωρών που παραμένουν «κλειδωμένες» σε μια ζώνη με ενιαίο νόμισμα και με ενιαίο επιτόκιο. Όμως η παρουσία της τρίτης κεφαλής, της ΕΚΤ, αποτελεί ξεκάθαρα ανωμαλία. Η εντολή της Κεντρικής Τράπεζας δεν φτάνει μέχρι τη διαπραγμάτευση για περικοπές σε προϋπολογισμούς και μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας, ούτε μέχρι την απειλή για στέρηση πρόσβασης σε ρευστότητα εάν μια χώρα δεν συμμορφώνεται με τις επιθυμίες της. Τώρα που η ΕΚΤ γίνεται ο βασικός τραπεζικός επόπτης της ευρωζώνης, η σύγκρουση συμφερόντων είναι καταφανέστατη. Και το δικό της κεφάλι θα πρέπει σίγουρα να είναι το πρώτο που θα κοπεί.
Αναδημοσίευση από: EURO2DAY (31-1-2014)
Στο υπουργείο Οικονομικών στην Αθήνα, ακόμα και οι καθαρίστριες φωνάζουν «δολοφόνοι» στα μέλη της τρόικα που επισκέπτονται τη χώρα. Στην Λισαβόνα, τα πανό των διαδηλωτών λένε «F@@k the troika». Μάλιστα, υπάρχει και ένας δημοφιλής πορτογαλέζικος νεολογισμός, το entroikado, που εν ολίγοις σημαίνει σε εξαιρετικά δύσκολη οικονομική θέση.
Ως φύλακας των πιστωτών, η τρόικα δεν αναμενόταν ποτέ ότι θα αγαπηθεί. Το τρίο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στήθηκε την περίοδο της πρώτης διάσωσης της Ελλάδας, τον Μάιο του 2010. Έκτοτε βρέθηκε στο επίκεντρο και των άλλων διασώσεων, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και προσφάτως της Κύπρου. Όλο και περισσότερο, ο ρόλος της τίθεται υπό αμφισβήτηση. Μήπως το τέρας τρώει υπερβολικά πολύ από το κρέας των χωρών που υποτίθεται ότι σώζει; Και ποιος ελέγχει το τέρας;
Το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ξεκινήσει έρευνα για τις πρακτικές της
τρόικας. Ευρωβουλευτές επισκέπτονται χώρες που έχουν ενταχθεί σε
προγράμματα διάσωσης και έχουν καλέσει αξιωματούχους της τρόικας για
ερωτήσεις.Οι σοσιαλιστές κατηγορούν την τρόικα για ανικανότητα, ακόμα και για παραβίαση των κοινωνικών δικαιωμάτων που περιλαμβάνονται στις συνθήκες της Ε.Ε., και θέλουν την κατάργησή της.
Oι συντηρητικοί λένε πως η τρόικα ήταν ένα απαραίτητο υποκατάστατο που έχει αποδείξει την αξία του, όμως θα πρέπει συν τω χρόνω να αντικατασταθεί. Και οι δύο πλευρές συμφωνούν πως η δημιουργία της είναι νομικά αμφιλεγόμενη και ανησυχητικά ανεξέλεγκτη.
Η τρόικα δέχεται τη σκληρότερη κριτική στην Ελλάδα, και όχι χωρίς λόγο. Το ΑΕΠ της χώρας έχει μειωθεί κατά 25% από την αρχή της ευρωκρίσης και το 27% του πληθυσμού δεν έχει δουλειά. Αν και η Ελλάδα έχει επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα (προ της καταβολής τόκων), βρίσκεται για μία ακόμα φορά σε ασυμφωνία με τους πιστωτές της, οι οποίοι καθυστερούν την εκταμίευση της επόμενης δόσης των δανείων. Ο χρόνος της διένεξης είναι περίεργος. Η Ελλάδα έχει την προεδρία της Ε.Ε. και η αποδυναμωμένη κυβέρνησή της κινδυνεύει να εξευτελιστεί στις ευρωεκλογές του Μαΐου από τα αντιτροϊκανικά κόμματα. Ο Αντώνης Σαμαράς, ο συντηρητικός πρωθυπουργός, ισχυρίζεται πως το πρόβλημα προκαλείται από μια διαμάχη μεταξύ του ΔΝΤ και της Κομισιόν κι η Ελλάδα, όπως ισχυρίζεται, κινδυνεύει να ποδοπατηθεί από τους δύο... ελέφαντες.
Πράγματι, οι επικεφαλής της τρόικας συχνά έχουν διαφωνίες. Το ΔΝΤ με το ζόρι αποδέχθηκε την επιμονή της ΕΚΤ οι ομολογιούχοι πρώτης εξασφάλισης των ιρλανδικών τραπεζών να γλιτώσουν, αυξάνοντας το βάρος που έπρεπε να επωμιστούν οι Ιρλανδοί φορολογούμενοι. Το Ταμείο επέμενε -στην αρχή ιδιαιτέρως αλλά αργότερα και δημοσίως- ότι οι Ευρωπαίοι το παρακάνουν με τη λιτότητα. Αν και τα έκανε θάλασσα με το πρώτο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας, τηρεί πιο ρεαλιστική στάση σε ό,τι αφορά τις εκτιμήσεις για τη βιωσιμότητα του τεράστιου χρέους της.
Στην αρχή αυτό βόλευε τη Γερμανία, και στήριζε τις απαιτήσεις οι ιδιώτες ομολογιούχοι να υποστούν «κούρεμα» ώστε να μειωθεί το κόστος ενός δεύτερου πακέτου στήριξης (ιδέα που τρομοκράτησε την ΕΚΤ). Τώρα το Ταμείο δεν βολεύει πλέον: η μείωση της πιστωτικής αξιοπιστίας της Ελλάδας απαιτεί διαγραφή δανείων του επίσημου τομέα. Η Γερμανία θα προτιμούσε να παρατείνει τις λήξεις. Όμως, η λογική της «παράτασης και προσποίησης» αφήνει να αιωρούνται ένα τεράστιο χρέος και μια πολιτική αβεβαιότητα που λειτουργεί αποτρεπτικά για τους επενδυτές.
Ο κ. Σαμαράς, προσωπικά, πιστεύει πως το ΔΝΤ τηρεί απαισιόδοξη στάση σε ό,τι αφορά τα δημοσιονομικά της χώρας προκειμένου να αναγκάσει τη Γερμανία να αποδεχθεί το «κούρεμα» του χρέους. Λέει στην τρόικα να μην πιέζει υπερβολικά πολύ, διαφορετικά οι απαιτήσεις της θα ενισχύσουν το ακροαριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, που έρχεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις. Η Γερμανία, και κατ' επέκταση η Κομισιόν, δείχνει κατανόηση, αν και η Ελλάδα έχει ακόμα αρκετό δρόμο μπροστά της προτού επιτύχει τα μεγάλα πλεονάσματα που χρειάζεται για να αποπληρώσει το χρέος της. Για το ΔΝΤ, το πιο σοβαρό έλλειμμα είναι η μακριά λίστα των ανεκπλήρωτων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αν οι Ευρωπαίοι θέλουν πράγματι να παραμείνει εκτός εξουσίας ο ΣΥΡΙΖΑ, η καλύτερη απάντηση θα ήταν να συγχωρήσουν πολύ γρήγορα ένα μεγάλο μέρος του χρέους.
Τα τρία κεφάλια της τρόικας έχουν λειτουργήσει περίπου αρμονικά, όμως μια αναμόρφωση έχει ήδη καθυστερήσει πολύ. Μέχρις ενός σημείου, η τρόικα ήδη έχει αρχίσει να αποσύρεται διακριτικά. Η Ιρλανδία και η Ισπανία (που έλαβε μερική διάσωση για τις τράπεζές της) έχουν ολοκληρώσει τα προγράμματα διάσωσής τους και έχουν επιστρέψει στις αγορές. Η Πορτογαλία είναι πιθανόν να πράξει το ίδιο την φετινή άνοιξη, ίσως με τη βοήθεια μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής. Έτσι, μένουν το αρχικό πρόβλημα, δηλαδή η Ελλάδα, και σε μικρότερο βαθμό η Κύπρος.
Η «ραστώνη» του ευρώ
Οι φιλοευρωπαϊστές ευελπιστούν ότι ένα ολοκληρωμένο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, που θα δημιουργηθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), κάποτε θα αναλάβει τα ηνία από το ΔΝΤ και θα είναι υπόλογο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όμως για να γίνει αυτό θα χρειαζόταν αλλαγή στη συνθήκη προκειμένου να μετατραπεί ο ESM από διακυβερνητικός οργανισμός σε θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Γερμανία (και άλλοι πιστωτές) θα έπρεπε να συμφωνήσουν να παραχωρήσουν τον έλεγχο του χρήματός τους. Και η εμπλοκή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον καθορισμό των μακροοικονομικών συνθηκών είναι συνταγή παράλυσης.
Μια εναλλακτική λύση θα μπορούσε να είναι να αφεθεί το πρόβλημα εξ ολοκλήρου, ή επί της αρχής, στα χέρια του ΔΝΤ. Το Ταμείο έχει μεγαλύτερη εμπειρία και ανεξαρτησία από την Κομισιόν. Πράγματι, μπορεί να μην είχε πάντα αρκετά χρήματα για να χρηματοδοτήσει τις μεγαλύτερες διασώσεις της Ευρώπης. Όμως στην Ελλάδα θα είχε μειώσει τον «λογαριασμό» προχωρώντας νωρίτερα και πιο αποφασιστικά σε μείωση του χρέους, ενώ στην Ιρλανδία θα είχε προχωρήσει σε bail-in των τραπεζικών πιστωτών πρώτης εξασφάλισης. Έτσι, οι απώλειες θα είχαν επιβληθεί σε αυτούς που άξιζαν να τις επωμιστούν: στις τράπεζες που δάνεισαν φθηνό χρήμα σε ριψοκίνδυνους δανειολήπτες.
Ίσως η συνεργασία μεταξύ των Ευρωπαίων και του ΔΝΤ θα είναι πάντα απαραίτητη για τη διαχείριση μοναδικών προβλημάτων των χωρών που παραμένουν «κλειδωμένες» σε μια ζώνη με ενιαίο νόμισμα και με ενιαίο επιτόκιο. Όμως η παρουσία της τρίτης κεφαλής, της ΕΚΤ, αποτελεί ξεκάθαρα ανωμαλία. Η εντολή της Κεντρικής Τράπεζας δεν φτάνει μέχρι τη διαπραγμάτευση για περικοπές σε προϋπολογισμούς και μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας, ούτε μέχρι την απειλή για στέρηση πρόσβασης σε ρευστότητα εάν μια χώρα δεν συμμορφώνεται με τις επιθυμίες της. Τώρα που η ΕΚΤ γίνεται ο βασικός τραπεζικός επόπτης της ευρωζώνης, η σύγκρουση συμφερόντων είναι καταφανέστατη. Και το δικό της κεφάλι θα πρέπει σίγουρα να είναι το πρώτο που θα κοπεί.
Αναδημοσίευση από: EURO2DAY (31-1-2014)
Print 
PDF
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου