Προβληματισμοί για την "Σάικς-Πικό" (Sykes-Picot)

Αναδημοσιεύουμε 5 κείμενα: 1) "Λόγος υπερασπιστικός της Συμφωνίας Σάικς-Πικό του 1916" του Haas Richard N. από "ΤΟ ΒΗΜΑ", 2) "Eίναι νεκρή η Συμφωνία Σάικς - Πικό" του Γιόσκα Φίσερ από "ΤΟ ΒΗΜΑ", 3) "Η μάχη της Καλλίπολης και η Ελλάδα" του Βλάση Αγτζίδη από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 4) "Θα μπορούσαν διαφορετικά σύνορα να είχαν σώσει τη Μέση Ανατολή;" του Nick Danforth από τους "NEW YORK TIMES", 5) "Συμφωνία Σάικς-Πικό ή Συνθήκη των Σεβρών" του Πάνου Ιγνατίου από "Geopolitics & Daily News".

Διαβάστε περισσότερα...

1) "Λόγος υπερασπιστικός της Συμφωνίας Σάικς-Πικό του 1916" 
του Haas Richard N.

TO BHMA - THE PROJECT SYNDICATE

Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τότε που υπεγράφη η Συμφωνία Σάικς - Πικό, το μυστικό σύμφωνο του 1916 ανάμεσα στη Βρετανία και τη Γαλλία μέσω του οποίου ξεκίνησε μια σειρά από τροποποιήσεις διάρκειας δέκα ετών στα σύνορα της Μέσης Ανατολής μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τα περισσότερα σχόλια για την επέτειο ήταν αρνητικά, υποστηρίζοντας ότι η συχνότητα και η διάρκεια των συγκρούσεων στην περιοχή οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην εν λόγω συμφωνία.

Αλλά η ερμηνεία αυτή είναι σχεδόν γελοία. Ο Μαρκ Σάικς και ο Φρανσουά Ζορζ-Πικό είχαν ως στόχο να καταστρώσουν ένα σχέδιο που θα παρείχε στη Βρετανία και τη Γαλλία τη δυνατότητα να αποφύγουν μια καταστροφική, μεταξύ τους, αντιπαράθεση στη Μέση Ανατολή. Και σε μεγάλο βαθμό το πέτυχαν καθώς το σχέδιό τους απέτρεψε την μετατροπή της Μέσης Ανατολής σε πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ δύο ευρωπαϊκών δυνάμεων.

Η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι η σημερινή Μέση Ανατολή είναι όπως είναι διότι οι λαοί και οι ηγέτες της απέτυχαν στη διαμόρφωσή της. Ο Σάικς και ο Πικό δεν μπορούν να κατηγορηθούν για την απουσία ανοχής και πολιτικής ελευθερίας στην περιοχή ή για τον άδικο τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα κορίτσια και οι γυναίκες. Άλλες περιοχές του κόσμου (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που δεν έχουν τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου) αναδύθηκαν από την αποικιοκρατία σε πολύ καλύτερη κατάσταση.

Οι παράγοντες που ευθύνονται για την αποτυχία στη Μέση Ανατολή - η Ιστορία, η κουλτούρα, η θρησκεία και οι ηγετικές προσωπικότητες - πρέπει να εξεταστούν σοβαρά. Αλλά το πιο πειστικό ερώτημα όσον αφορά την εν λόγω επέτειο δεν έχει να κάνει τόσο με την ιστορική ανάλυση όσο με την τρέχουσα πολιτική κατάσταση.

Σε μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής, η βίαιη πάλη για κυριαρχία αποτελεί τον νέο κανόνα. Σε τέσσερις - ενδεχομένως και σε πέντε - χώρες της περιοχής, η κυβέρνηση δεν ελέγχει σημαντικά τμήματα της επικράτειας του κράτους. Ο Λίβανος βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση εδώ και δεκαετίες, το Ιράκ για περισσότερο από δέκα χρόνια, και η Συρία, η Λιβύη και η Υεμένη εδώ και μια πενταετία.

Πολιτοφυλακές, τρομοκρατικές οργανώσεις, αλλοδαποί μαχητές και άλλες ένοπλες οργανώσεις έχουν διεκδικήσει μερίδιο της τοπικής εξουσίας. Υπάρχουν, επίσης, οι ανεκπλήρωτες εθνικές φιλοδοξίες των Κούρδων (πολλοί από τους οποίους ζουν στην Τουρκία, το Ιράκ, τη Συρία και το Ιράν) και το ανεπίλυτο ζήτημα όσον αφορά το πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί ένας συμβιβασμός ανάμεσα στο Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους.

Τι θα πρέπει οπότε να γίνει; Μια επιλογή θα ήταν να διατηρηθεί - ή, ακριβέστερα, να αποκατασταθεί - η Μέση Ανατολή των Σάικς - Πικό. Αλλά μια απόπειρα επανένωσης των χωρών που εμφανίζονται στον χάρτη - και νομιμοποίησης των συνόρων ανάμεσά τους - θα ήταν ανοησία. Αυτές οι χώρες δεν θα είναι ποτέ ξανά αυτό που ήταν - τοπικοί και φυλετικοί δεσμοί, η θρησκεία, η εθνικότητα και η ιδεολογία αντικατέστησαν σε πολλές περιπτώσεις τις εθνικές ταυτότητες.

Μια δεύτερη επιλογή θα ήταν να επιδιωχτεί μια διαπραγμάτευση των όρων μιας νέας Μέσης Ανατολής. Αλλά και αυτή η επιλογή θα ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία. Απλούστατα, δεν υπάρχει συναίνεση όσον αφορά το πώς θα πρέπει να είναι αυτός ο χάρτης. Το μοναδικό που μπορεί να αναμένεται από τη διπλωματία είναι να εργαστεί με βάση τα δεδομένα που ήδη υπάρχουν και όχι να τα δημιουργήσει, και τα δεδομένα που υπάρχουν εμποδίζουν μια διευθέτηση σε τοπικό επίπεδο.  

Όλα αυτά οδηγούν σε μια τρίτη επιλογή: να γίνει αποδεκτό το γεγονότος ότι στο άμεσο μέλλον η Μέση Ανατολή δεν θα είναι όπως εμφανίζεται στους χάρτες. Αυτό δεν είναι ένα επιχείρημα υπέρ της μη εμπλοκής καθώς η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί. Για να μην συμβεί αυτό, κυβερνήσεις και οργανώσεις που τηρούν κάποιες προϋποθέσεις θα πρέπει να ενισχυθούν ενώ εκείνες που δεν τις τηρούν θα πρέπει να αποδυναμωθούν.

Αλλά καμιά προσπάθεια δεν πρόκειται να αλλάξει το κύριο χαρακτηριστικό της πραγματικότητας στην περιοχή: οι κυβερνήσεις έχουν μικρή σημασία και τα σύνορα ακόμη μικρότερη. Η Συρία, το Ιράκ και η Λιβύη είναι πιθανό να καταλήξουν χώρες μόνον κατ' όνομα. Σημαντικά τμήματά της κάθε χώρας θα είναι ουσιαστικά αυτόνομα και ανεξάρτητα, καλώς ή κακώς.   

Κατά κάποιο τρόπο, αποκαθίσταται η Μέση Ανατολή που υπήρχε πριν από τη Συμφωνία Σάικς - Πικό. Αλλά δίχως την τάξη που επέβαλε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ως αποτέλεσμα, η Μέση Ανατολή ενδέχεται να υποφέρει πολύ περισσότερο κατά τον επόμενο αιώνα σε σχέση με τον προηγούμενο - ενδεχόμενο που θα μπορούσε να μας κάνει να νοσταλγούμε την περίοδο της Συμφωνίας Σάικς - Πικό.

Ο Ρίτσαρντ Χάας, πρώην υπεύθυνος στρατηγικού σχεδιασμού του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, είναι πρόεδρος του αμερικανικού ινστιτούτου Council on Foreign Relations

Αναδημοσίευση από: ΤΟ ΒΗΜΑ


2) "Eίναι νεκρή η Συμφωνία Σάικς - Πικό" 
του Γιόσκα Φίσερ

Στις 16 Μαΐου 1916, εν μέσω του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία υπέγραψαν μια μυστική συμφωνία στο Λονδίνο. Επίσημα γνωστή ως Συμφωνία της Μικράς Ασίας από τους διπλωμάτες Μαρκ Σάικς και Φρανσουά Ζορζ Πικό, καθορίζει έκτοτε τη μοίρα και την πολιτική τάξη στη Μέση Ανατολή. Αλλά όχι για πολύ ακόμη. Πριν από έναν αιώνα οι σύντομα νικηφόρες δυνάμεις θέλοντας να διαιρέσουν την περιοχή (τότε μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) τράβηξαν μια «γραμμή στην άμμο» (όπως την αποκάλεσε ο συγγραφέας Τζέιμς Μπαρ) η οποία εκτεινόταν από το λιμάνι της Ακρας στη Βόρεια Παλαιστίνη ως το Κιρκούκ στο Βόρειο Ιράκ, στα σύνορα με το Ιράν.

Ολες οι περιοχές βόρεια αυτής της γραμμής, συγκεκριμένα ο Λίβανος και η Συρία, θα πήγαιναν στη Γαλλία. Οι περιοχές στα νότια - η Παλαιστίνη, η Υπεριορδανία και το Ιράκ - στη Βρετανία, η οποία επιζητούσε κυρίως να προστατεύσει τα βρετανικά συμφέροντα στη διώρυγα του Σουέζ, τη βασική ναυτική διαδρομή προς τη βρετανική Ινδία. Παράλληλα ωστόσο η Βρετανία διαπραγματευόταν με τους Αραβες, οι οποίοι είχαν ξεσηκωθεί στο πλευρό των Βρετανών και των Γάλλων κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας - με πρώτο και κύριο τον Σαρίφ Χουσεΐν μπιν Αλί της Μέκκα. Είχαν υποσχεθεί στον Χουσεΐν τη Συρία σε περίπτωση στρατιωτικής νίκης έναντι των Οθωμανών. Αλλά υπό τη συμφωνία Σάικς - Πικό η Συρία πλέον ανήκε στη Γαλλία. Επομένως μία από τις δύο πλευρές θα «ριχνόταν» και ήταν ξεκάθαρο ποια πλευρά ήταν η πιο αδύναμη: οι Αραβες που αγωνίζονταν για την ανεξαρτησία τους. Η μυστική συμφωνία που διαπραγματεύτηκαν οι Σάικς - Πικό οδήγησε στη δημιουργία κρατών τα οποία εξυπηρετούσαν τα γεωπολιτικά συμφέροντα των μεγάλων αποικιακών δυνάμεων και δεν αντανακλούσαν τις κοινωνικές, θρησκευτικές και εθνοτικές πραγματικότητες της περιοχής.

Μια πολιτική τάξη επιβλήθηκε στη μουσουλμανική Μέση Ανατολή από τις χριστιανικές ευρωπαϊκές δυνάμεις που δεν τήρησαν τις δεσμεύσεις τους για αραβική ανεξαρτησία - μια τάξη που βρίσκεται στη ρίζα ενός αιώνα πολέμου και συγκρούσεων. Στον αραβικό κόσμο το τραύμα αυτής της προδοσίας και της ήττας του εθνικού φρονήματος παρέμεινε. Αλλά η Σάικς - Πικό επέφερε τη συμφιλίωση των δύο μεγάλων δυνάμεων της Αντάντ και η περιφερειακή τάξη που προέκυψε μετά από αιώνες τουρκικής/οθωμανικής κυριαρχίας άντεξε. Οι ευρωπαίοι ηγεμόνες, η Βρετανία και η Γαλλία, πήραν τη θέση της Υψηλής Πύλης διασφαλίζοντας την τάξη είτε απευθείας είτε μέσω περιφερειακών proxies. Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέλαβαν τον ρόλο του απόλυτου εγγυητή του συστήματος Σάικς - Πικό. Αλλά η εμπειρία της Αμερικής μετά την εισβολή στο Ιράκ το 2003 ανάγκασε την Ουάσιγκτον να αποσύρει τις δυνάμεις της και να μειώσει την ανάμειξή της στην περιοχή. Τότε το σύστημα Σάικς - Πικό άρχισε να καταρρέει.

Για αυτόν τον λόγο οι μεγάλες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή σήμερα διαδραματίζονται ακριβώς στην καρδιά της Συμφωνίας Σάικς - Πικό: Συρία, Λίβανος και Ιράκ. Το Κουρδικό έχει επίσης επανέλθει στο προσκήνιο. Μόνο το Ισραήλ και η Ιορδανία δείχνουν να είναι σταθερές - με έμφαση στη λέξη «δείχνουν». Η εποχή που ένας ευρωπαϊκός ηγεμόνας μπορούσε να διατηρήσει τον έλεγχο στη Μέση Ανατολή, με στρατιωτική ισχύ αν ήταν απαραίτητο, έχει παρέλθει. Οι περιφερειακές και όχι οι ξένες δυνάμεις (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας) θα δημιουργήσουν τη νέα τάξη στη Μέση Ανατολή, η οποία θα αναδυθεί από τα συντρίμμια του συστήματος Σάικς - Πικό. Από τη στιγμή που οι proxy πόλεμοι όπως αυτός στη Συρία θα έχουν ολοκληρώσει την αποστολή τους, η Συμφωνία Σάικς - Πικό θα είναι ιστορία. Αλλά η νέα τάξη θα αργήσει να αναδυθεί επειδή καμία από τις δυνάμεις της περιοχής δεν είναι αρκετά ισχυρή ώστε να επιβάλει τη θέλησή της στις άλλες. Αν επιλέξουν μια ανούσια μάχη για την ηγεμονία, η Μέση Ανατολή θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια πολιτική και ανθρωπιστική καταστροφή. Ενα πράγμα είναι ξεκάθαρο: όσο πιο πολύ αργήσει η μετάβαση σε μια νέα πολιτική τάξη τόσο χειρότερα θα είναι τα πράγματα. Μια μακρά παράταση της διαδικασίας και μια περίοδος βαλκανοποίησης της Μέσης Ανατολής θα έχουν ως αποτέλεσμα πόνο και δυστυχία και θα θέσουν σε κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη. Για εκείνους έξω από την περιοχή η μόνη ελπίδα είναι κανείς μέσα σε αυτήν να μην έχει σοβαρό συμφέρον για κάτι τέτοιο.

O κ. Γιόσκα Φίσερ, πρώην ηγετικό στέλεχος των Πρασίνων, διετέλεσε αντικαγκελάριος και υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας κατά το διάστημα 1998-2005.

Αναδημοσίευση από: ΤΟ ΒΗΜΑ

3) "Η μάχη της Καλλίπολης και η Ελλάδα" 
του Βλάση Αγτζίδη

Η εκστρατεία της Καλλίπολης αποτέλεσε ένα από τα μείζονα γεγονότα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, εκτός των δύο «κύριων» μετώπων, του Δυτικού και του Ανατολικού.

Η βία που άσκησαν οι Νεότουρκοι κατά των ελληνικών πληθυσμών της Ανατολικής Θράκης και της Δυτικής Μικράς Ασίας, από τον Απρίλιο του 1914, ανάγκασε την ελληνική κυβέρνηση να απειλήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία με νέο πόλεμο. Ο Ιωάννης Μεταξάς, ως υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, υπέβαλε Υπόμνημα προς τον Βενιζέλο, τον Μάιο του 1914, υποστηρίζοντας ότι έπρεπε να γίνει άμεση πολεμική ενέργεια με την κατάληψη της χερσονήσου της Καλλίπολης: «…να καταληφθεί η περιοχή αυτή της οποίας η κατοχή θα ήτο απειλή κατά της Κωνσταντινουπόλεως». Ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Στρέιτ, σε εντολή προς τον Ελληνα πρεσβευτή στην Πόλη, έγραφε στις 19 Ιουνίου 1914: «Ενώπιον αφορήτου καταστάσεως, γενικού συστηματικού διωγμού ομογενούς στοιχείου, αγόμεθα μοιραίως εις σύρραξιν προς Τουρκίαν…». Στο σημαντικό αυτό έγγραφο αναφέρεται ότι η ελληνική κυβέρνηση γνώριζε τους νεοτουρκικούς σχεδιασμούς και ότι «…βεβαίας ούσης της προθέσεως προς εξόντωσιν του εν Τουρκία ελληνισμού».

Μείζων η στρατηγική σημασία της περιοχής
Η στρατηγική σημασία της χερσονήσου της Καλλίπολης ήταν γνωστή στα στρατιωτικά επιτελεία από παλιά. Το ενδεχόμενο επιχείρησης κατάληψης είχε απασχολήσει το Βρετανικό Υπουργείο Πολέμου το 1904 και το 1911. Τα παλιά σχέδια επανεξετάστηκαν το 1914 με την έναρξη του πολέμου και με πρωτοβουλία του Ουίνστον Τσόρτσιλ. Η έγκαιρη αδρανοποίηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του «μαλακού υπογάστριου του Κάιζερ», θα δημιουργούσε νέα δεδομένα στα πολεμικά μέτωπα και θα απέτρεπε φιλικές προς τους Γερμανούς χώρες, όπως η Βουλγαρία, να εισέλθουν στον πόλεμο.
Στο σημείο αυτό φάνηκε η σύμπτωση των ελληνικών και βρετανικών απόψεων. Τον Αύγουστο του 1914, μπροστά στο ενδεχόμενο ενός πολέμου μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τη μια και της Ελλάδας με τη Μεγάλη Βρετανία από την άλλη, ο Τσόρτσιλ ανέλυσε στον Αγγλο ναύαρχο τη βρετανική στρατηγική, που θα έπρεπε να ακολουθηθεί: «...ο ελληνικός στρατός θα όφειλε χάρις εις τη ναυτικήν του υπεροπλίαν να καταλάβει την χερσόνησο της Καλλιπόλεως. Ούτω θα ηνοίγοντο τα Δαρδανέλλια, θα ηδύνατο ο αγγλο-ελληνικός στόλος να εισδύσει εις την θάλασσαν του Μαρμαρά, να καταναυμαχήσει και να βυθίσει τα τουρκο-γερμανικά πολεμικά...».
Με την προτεινόμενη αξιοποίηση του ελληνικού παράγοντα, οι Βρετανοί επεδίωξαν να αμφισβητήσουν υπογείως την πρόθεση των Ρώσων να καταλάβουν αυτοί την Κωνσταντινούπολη και τα Στενά.
Οι βρετανικές προθέσεις έγιναν άμεσα γνωστές στους Γερμανούς μέσω του φιλογερμανικού περιβάλλοντος της ελληνικής Μοναρχίας. Ο Κωνσταντίνος αρνήθηκε κάθε ελληνική εμπλοκή, παρόλο που την προηγουμένη είχε υιοθετήσει τη φιλοβρετανική πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης του Ελ. Βενιζέλου. Τον Ιανουάριο του 1915 ο Βενιζέλος επανέρχεται στις προτάσεις του προς τον μονάρχη για την έξοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων. Στην πολιτική αυτή αντιτάχθηκε το Γενικό Επιτελείο Στρατού. Ο Ιωάννης Μεταξάς καταθέτει το δικό του υπόμνημα. Με αυτό υποστήριζε ότι θα νικήσουν οι Γερμανοί, θα ηττηθεί η Αντάντ και ότι δεν θα έπρεπε η Ελλάδα να διεκδικήσει τη δυτική Μικρά Ασία.

Διχασμένη η ελληνική ηγεσία
Η διαφαινόμενη έξοδος της Βουλγαρίας στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων επιτάχυνε τις προτάσεις για την επιχείρηση της Καλλίπολης, ώστε να τεθεί εκτός μάχης η Οθωμανική Αυτοκρατορία, να αποκτηθεί ευθεία σύνδεση με τη Ρωσία και να αποκοπεί η Γερμανία από τη Μέση Ανατολή και τις πλούσιες πρώτες ύλες που υπήρχαν εκεί. Το διπλωματικό παιχνίδι για την ελληνική πλευρά ήταν να μην επιτραπεί η τύχη της Πόλης να κριθεί μόνο από τη ρωσική βούληση. Η Αντάντ επιζήτησε την ελληνική συμμετοχή στην επιχείρηση. Ειδικότερα ζητήθηκε η ναυτική συνδρομή της Ελλάδας και η διάθεση στρατιωτικής δύναμης 15.000 ανδρών. Η Μεγάλη Βρετανία θεωρούσε ιδιαιτέρως αποτελεσματικό τον ελληνικό στόλο για την ευόδωση της επιχείρησης κατάληψης των Δαρδανελίων.
Η ελληνική απόφαση συμμετοχής στην επιχείρηση της Καλλίπολης θορύβησε τη Ρωσία, η οποία διεκδικούσε ως μεταπολεμικό λάφυρο την Πόλη και τα Στενά. Η πίεση της Ρωσίας προς τους Αγγλογάλλους εκφράστηκε με τη δήλωση ότι η Πόλη και τα Δαρδανέλια θα παραχωρηθούν στη Ρωσία.
Εκτός από τη ρωσική αντίδραση στο κοινό αυτό σχέδιο των Βενιζέλου και Κωνσταντίνου, σκληρή υπήρξε και η αντίδραση του Ι. Μεταξά, που χαρακτηρίστηκε «αντιπειθαρχική και στασιαστική» και εξέφρασε την ύστατη προσπάθεια του Επιτελείου να επιβάλει τη δική του πολιτική επί της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Κάποιοι εξ αυτών ζήτησαν να συνταχθεί η Ελλάδα στο πλευρό της Γερμανίας, επιτιθέμενη εναντίον της Σερβίας. 

Η γερμανική παρέμβαση
Ενα επείγον τηλεγράφημα του Κάιζερ, γαμπρού του Ελληνα μονάρχη, με το οποίο του ζητούσε να ταχθεί με το μέρος της Γερμανίας και μια εντατικοποίηση των επαφών με τους υποστηρικτές της γερμανικής πολιτικής Στρέιτ, Δούσμανη και Μεταξά, ήταν αρκετά για να αλλάξουν και πάλι τη γνώμη του Κωνσταντίνου. Είναι χαρακτηριστικός ο διάλογος που έγινε στις 5 Μαρτίου του 1915 μεταξύ Κωνσταντίνου και Βενιζέλου για την εκστρατεία της Καλλίπολης:
Κωνσταντίνος: Δεν στέκει στρατιωτικώς η επιχείρησις, κ. πρωθυπουργέ. Εχω εδώ τους επιτελείς διά να σας αναπτύξουν εκ νέου το ζήτημα.
Βενιζέλος: Γνωρίζω τα επιχειρήματά των. Σας επαναλαμβάνω τούτο: Εάν σπεύσωμεν, τα Δαρδανέλια θα πέσουν. Και αποτυγχάνοντες, όμως, εξασφαλίζομεν την Βόρειον Ηπειρον, την Κύπρον και την Μικράν Ασίαν...
Κωνσταντίνος: Θεωρείτε τόσο εύκολον την πλήρη ήτταν της Γερμανίας;
Βενιζέλος: Δεν υποτιμώ τη γερμανικήν δύναμιν. Επανειλημμένως εν τούτοις σας εξέθεσα διατί τελικώς θα επικρατήσει η Αγγλία. Εις την Ανατολήν ιδίως θα επιβληθεί καθ’ όλην την γραμμήν. Η Γερμανία υποστηρίζει την
Τουρκία και εργάζεται διά λογαριασμόν της εις την Μικράν Ασίαν. Η Αγγλία θέλει τη συνεργασία και το μεγάλωμα της Ελλάδος. Μόνο διά της Αγγλίας θα κρατήσωμεν όσα έχομεν και θα επεκταθώμεν εκ νέου.
Κωνσταντίνος: Η Ρωσσία δεν μας αφήνει να πάμε εις την Πόλι.
Βενιζέλος: Δεν ημπορεί να μας εμποδίσει η Ρωσσία. Προσφέρομεν μικράν αλλά χρήσιμον δύναμιν εις στιγμήν αποφασιστικήν. Η Ρωσσία δεν διαθέτει προς το παρόν ούτε ένα σύνταγμα. Αυτό άλλωστε το απροπαράσκευον της τουρκικής αμύνης το ονομάζω ευκαιρίαν. Δεν ζητούμεν δε να γίνωμεν κύριοι της Κωνσταντινουπόλεως. Θα συντελέσωμεν προς κατάκτησιν και διεθνοποίησιν της πόλεως. Εις την Κωνσταντινούπολη Μεγαλειότατε θα πάμε από τη Μικρά Ασία...
Η απόλυτη απόκλιση των απόψεων του Βενιζέλου από αυτές του μονάρχη και η πλήρης ρήξη μεταξύ Στέμματος και κυβέρνησης ανάγκασε τον πρωθυπουργό να υποβάλει την παραίτηση, κάτι που έγινε αμέσως αποδεκτή.
Ο Διχασμός είχε ξεκινήσει. 

Η τολμηρή εκστρατεία κατέληξε σε ήττα της Αντάντ
Η πολεμική περίοδος της άνοιξης του 1915 χαρακτηρίστηκε από τη μετατόπιση του κέντρου βάρους των πολεμικών επιχειρήσεων στο ρωσο-γερμανικό μέτωπο εξαιτίας της αποτυχίας του ρωσικού στρατού να καταλάβει την Ανατολική Πρωσία. Απέτυχε επίσης και η επίθεση του ρωσικού στρατού στα Καρπάθια. Η ρωσική αναποτελεσματικότητα θα μπορούσε να ξεπεραστεί μόνο με την απόκτηση ευθείας επαφής των αγγλο-γαλλικών στρατευμάτων με τα ρωσικά και την υλική ενίσχυση του ρωσικού στρατού, παράλληλα με την αδρανοποίηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η κατάληψη των Στενών φάνηκε ως ένα μέσο επίτευξης του στόχου αυτού.
Η επιχείρηση της Καλλίπολης ξεκίνησε στις 18 Μαρτίου 1915. Η πρώτη πολεμική επιχείρηση είχε γίνει στις 3 Νοεμβρίου 1914, όταν μια μικρή μοίρα του βρετανικού πολεμικού στόλου βομβάρδισε τις τουρκικές θέσεις. Στη συνέχεια, ο οθωμανικός στρατός υπό την καθοδήγηση των Γερμανών αξιωματικών ναρκοθέτησαν τη θάλασσα των Στενών και βελτίωσαν τα οχυρά χωρίς να ενοχληθούν από τους συμμάχους για πέντε ολόκληρους μήνες. Αυτό θεωρήθηκε το πρώτο λάθος κατά την προετοιμασία της επιχείρησης. Το πρωί της 25ης Απριλίου ξεκίνησε η αποβατική προσπάθεια. Μέχρι το μεσημέρι της επόμενης μέρας είχαν αποβιβαστεί περισσότεροι από 30.000 άνδρες, Βρετανοί, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί, Ινδοί, Γάλλοι και Σενεγαλέζοι.
Ο πόλεμος περί τη χερσόνησο της Καλλίπολης υπήρξε αμφίρροπος. Ανεξαρτήτως του τελικού αποτελέσματος, υπήρξαν στιγμές που η πλάστιγγα θα μπορούσε να κλίνει υπέρ των συμμαχικών στρατευμάτων. Τελικά, από τον Οκτώβριο του 1915 άρχισε η βαθμιαία μεταφορά των πρώτων μονάδων στη Θεσσαλονίκη. Εως τον Ιανουάριο του 1916, η χερσόνησος της Καλλίπολης εκκενώθηκε οριστικά από τα συμμαχικά στρατεύματα. 

Οι συνέπειες για συμμάχους και Ελληνες
Σημαντικές ήταν οι συνέπειες από την αδυναμία των συμμάχων να καταλάβουν τα Στενά και την Κωνσταντινούπολη και να θέσουν εκτός του πολέμου τους Νεότουρκους. Τόσο στην εξέλιξη του πολέμου, όσο και στην ένταση της πολιτικής των Γενοκτονιών των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων. Η άρνηση της Ελλάδας να πάρει μέρος στη συμμαχική προσπάθεια είχε πολλαπλές επιπτώσεις στη θέση της στο μεταπολεμικό τοπίο.
Εξαιτίας της άρνησης, η Ιταλία κατάφερε να ενισχύσει τη θέση της για την απόκτηση των περιοχών Αϊδινίου και Σμύρνης, γεγονός που καθόρισε την ιταλική συμπεριφορά μετά τον Μάιο του 1919. Ο Ελληνας μονάρχης θα θεωρηθεί συνυπεύθυνος της συμμαχικής ήττας στα Δαρδανέλια και η επαναφορά του στον θρόνο μετά τις μοιραίες εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 θα οδηγήσει στη διάρρηξη του συμμαχικού μετώπου, στη βαθμιαία εγκατάλειψη της Ελλάδας την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας και την προσέγγιση προς τους Τούρκους εθνικιστές του Μουσταφά Κεμάλ.
Η νίκη των συμμάχων στην Καλλίπολη θα σήμαινε άμεσο τερματισμό της Γενοκτονίας των Αρμενίων, το σταμάτημα των διώξεων κατά των ελληνικών πληθυσμών της Ανατολικής Θράκης και της Ιωνίας, την αποφυγή της Γενοκτονίας στον Πόντο (1916), καθώς και μεταπολεμικά κέρδη ασυγκρίτως μεγαλύτερα από αυτά που έλαβε η Ελλάδα με την καθυστερημένη είσοδό της στον πόλεμο (Μάιος 1917), ενώ η κατευθείαν επαφή των συμμάχων με τα ρωσικά στρατεύματα θα απέτρεπε την εξάπλωση της οικονομικής και πολιτικής κρίσης στο εσωτερικό της Ρωσίας.
Η χερσόνησος της Καλλίπολης, όπως και το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Θράκης, αποδόθηκε στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Σεβρών (Αύγουστος 1920) και αποτέλεσε τμήμα του ελληνικού κράτους. Ομως με τη Συνθήκη της Λωζάννης (Ιούλιος 1923) θα χαθεί οριστικά για την Ελλάδα, εντασσόμενη στο νέο τουρκικό έθνος-κράτος που δημιούργησε ο Μουσταφά Κεμάλ. 

* Ο κ. Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικός, https://kars1918.wordpress.com/
Αναδημοσίευση από: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

4) "Θα μπορούσαν διαφορετικά σύνορα να είχαν σώσει τη Μέση Ανατολή;" 
του Nick Danforth
(μετάφραση-μεταφορά)

Η συμφωνία Sykes-Picot, το μυστικό σχέδιο διαμελισμού της Μέσης Ανατολής ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις που υπογράφτηκε από Γαλλία και Βρετανία κλείνει 100 χρόνια αυτή τη βδομάδα.

...Ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τ.Μπάιντεν πρόσφατα τόνισε πως όλα τα προβλήματα της Μέσης Ανατολής πηγάζουν από "τεχνητές γραμμές που δημιουργούν τεχνητά κράτη από συνολικά ευδιάκριτες εθνικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές ομάδες".

Οτι ο δυτικός ιμπεριαλισμός είχε "κακή" επίδραση στην ιστορική διαδρομή της Μέσης Ανατολής είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός. Είναι όμως η συμφωνία Sykes-Picot είναι ο σωστός "στόχος" για αυτή την οργή;

Τα σύνορα που υπάρχουν σήμερα και τα οποία το ISIS υποστηρίζει ότι "σβήνει", στην πραγματικότητα προήλθαν το 1920 και τροποποιήθηκαν τις επόμενες δεκαετίες.

Αντανακλούν όχι μία αλλά μια σειρά καιροσκοπικών προτάσεων, τόσο από αναταγωνιστικούς στατηγιστές σε Παρίσι και Λονδίνο όσο και από τοπικούς ηγέτες της Μέσης Ανατολής....Το να δημιουργείς κράτη από τοσο διαφορετικές περιοχές είναι μια βίαιη, ατελής διαδικασία...

Οι Σάικς και Πικό καταστρώνουν το σχέδιό τους

Το Μάϊο του 1916 ο Mark Sykes, ένας Βρετανός διπλωμάτης, και ο Γάλλος François Georges-Picot, προχώρησαν σε μια συμφωνία.

Για να διασφαλίσουν ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία ηττήθηκε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, αποφάσισαν οι χώρες τους, Γαλλία και Βρετανία, να πάρουν ένα δίκαιο μερίδιο από τα λάφυρα.

Και οι δύο χώρες πήραν τον άμεσο έλεγχο περιοχών στρατηγικής και οικονομικής σημασίας.

Η Γαλλία είχε οικονομικούς δεσμούς με το Λίβανο ενώ προχωρούσε σε συμφωνίες με χριστιανικές περιοχές.

Η Βρετανία ήθελε να διασφαλίσει τους εμπορικούς και οδικούς άξονες στην Ινδία μέσω του καναλιού του Σουέζ και του Περσικού Κόλπου.

Γι αυτό το σχέδιο Sykes-Picot σκόπευε να δημιουργήσει πολλά Αραβικά κράτη κάτω από βρετανική και γαλλική επιρροή.

Ο Faisal "ονειρεύεται" ένα Ενωμένο Αραβικό Βασίλειο

To Μάρτιο του 1920, ο Faisal bin Hussein, ο οποίος οδήγησε τους αραβικούς Στρατούς υποστηριζόμενος και από την Βρετανία εναντίον των Οθωμανών κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, έγινε ο ηγέτης του ανεξάρτητου αραβικού Βασιλείου της Συρίας με πρωτεύουσα τη Δαμασκό.

Τα σύνορα επεκτείνονταν μέχρι τα σημερινά σύνορα της Συρίας, την Ιορδανία, το Ισραήλ και τμήμα της Τουρκίας (αλλά όχι του Ιράκ).

Αποτελεί ο χάρτης του Faisal την αυθεντική εναλλακτική στα  σύνορα που επιβλήθηκαν με εξωτερικές πιέσεις; Δεν θα το μάθουμε ποτέ. Οι Γάλλοι, που αντιτίθεντο στο σχέδιό αυτό, νίκησαν το στρατό του τον Ιούλιο.

Αλλά κι αν δεν είχε νικηθεί, αυτές οι εδαφικές διευθετήσεις που προβλέπει ο χάρτης του Faisal, θα τον έφερναν σε ευθεία σύγκρουση με τους Χριστιανούς Μαρωνίτες του (σημερινού)Λιβάνου, με τους  Εβραίους εποίκους όσον αφορά τα σχέδια τους στην Παλαιστίνη, και με τους Τούρκους εθνικιστές.

Η Γαλλία μοιράζει τη "Συρία"

Όταν η Γαλλία πήρε τον έλεγχο της σημερινής Συρίας το σχέδιο ήταν ο διαμελισμός σε μικρότερα κρατίδια κάτω από γαλλικό έλεγχο.

Τα κρατίδια θα είχαν δημιουργηθεί με θρησκευτική, περιφερειακή και σεχταριστική λογική.

Ήθελαν κρατίδιο για τους Αλαουίτες, ένα για τους Δρούζους, ένα για τους Τούρκους και δύο ακόμη γύρω από τις μεγάλες πόλεις, Δαμασκό και Χαλέπι. 

Σκοπός φυσικά ήταν η αποτροπή  δημιουργίας μιας μεγάλης Συρίας από τους "Άραβες εθνικιστές".

Όμως η Γαλλία συνάντησε τότε τρομακτικές αντιδράσεις από τους κατοίκους της Συρίας, ίδιες με αυτές που συναντά έναν αιώνα μετά. Αναγκάστηκε τότε να ακυρώσει το σχέδιο της....

 

Οι Αμερικανοί προς "διάσωση";

Το 1919, ο πρόεδρος, Woodrow Wilson, έστειλε αντιπροσωπεία για να βρουν έναν καλύτερο τρόπο διαμελισμού της περιοχής.

Ο Henry King, ένας θεολόγος και ο Charles Crane, ένας βιομήχανος προχώρησαν σε εκατοντάδες συνεντεύξεις ώστε να προετοιμάσουν ένα χάρτη που θα ερχόταν σε συμφωνία με την ιδέα του "αυτοπροσδιορισμού".

Μετά από προσεχτική μελέτη ο King και ο Crane προσπάθησαν να χωρίσουν τις διαφορές:

O Λίβανος ανεξάρτητος ή τμήμα της Συρίας με μια πρόταση περιορισμένης αυτονομίας.

Σκέφτηκαν ότι οι Κούρδοι θα ήταν καλύτερο να ενσωματωθούν στο Ιράκ ή στην Τουρκία και σίγουρα πίστευαν ότι Σουνίτες και Σιίτες ανήκουν μαζί σε ένα ενωμένο Ιράκ

Αλλά Γαλλία και Βρετανία στο τέλος αγνόησαν την πρόταση τους.

Αν τους είχαν ακούσει τότε τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά.

Αναδημοσίευση από: THE NEW YORK TIMES

5) "Συμφωνία Σάικς-Πικό ή Συνθήκη των Σεβρών" 

του Πάνου Ιγνατίου

Στις 15 Μαΐου συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την υπογραφή της μυστικής Συμφωνίας Σάικς- Πικό την οποία υπέγραψαν Γαλλία και Μεγάλη Βρετανία για τον καθορισμό των συνόρων της Μέσης Ανατολής μέσα από τις στάχτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που όμως βύθισε τη Μέση Ανατολή σε ένα αιώνα αιματοχυσίας. Ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο έντονων συζητήσεων ως ο κύριος παράγοντας αποσταθεροποίησης της περιοχής.

Ωστόσο στις 28 Ιουλίου (10 Αυγούστου ) 1920 υπογράφτηκε επίσης η Συμφωνία των Σεβρών στην πόλη Σεβρ όπου λίγες μέρες νωρίτερα συγκεντρώθηκαν οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες σε ένα εργοστάσιο πορσελάνης έξω από το Παρίσι.

Αρκετοί αναλυτές κρίνουν ότι η συμφωνία Σαικς- Πικό ήταν αυτή που καθόρισε το μέλλον της Μέσης Ανατολής και άλλοι πιστεύουν ότι ή συμφωνία των Σεβρών που ωστόσο κατέρρευσε τόσο γρήγορα και που ελάχιστοι προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία αλλά η βραχύβια αυτή συνθήκη δεν είναι λιγότερο σημαντική από την πολυσυζητημένη Συνθήκη Σαικς – Πικο. Βεβαίως συμπληρώνονται εκατόν χρόνια και με την εκατονταετηρίδα σημειώνονται οι ανατροπές στην περιοχή επί του εδάφους. Τόσο η μια συμφωνία όσο και η άλλη προκάλεσαν σεισμό στην περιοχή που σήμερα η ανθρωπότητα βιώνει τους μετασεισμούς.

Με τον ίδιο όμως τρόπο θα συνεχίσουν πιθανόν οι ανατροπές με την συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Συνθήκη των Σεβρών.

Οι πρόνοιες της Συμφωνίας Σαικς-Πικό.

Σύμφωνα με τα ιστορικά δεδομένα σε μια συνάντηση του Άγγλου Συνταγματάρχη που ήταν σύμβουλος του Υπουργού πολέμου Μαρκ Σαικς ή « Λώρενς της Αραβίας», του Γάλλου Συνταγματάρχη Φρανσουά Ζόρζ, απεσταλμένος του Γάλλου προέδρου και του Herbert Asquith το 1915 στην Ντάουνιγκ Σρίτ, ο Πρωθυπουργός ζήτησε να σύρουν το δάκτυλο τους πάνω στο χάρτη και να χαράξουν μια γραμμή από Α- Acre μέχρι το Κ στο Κιρκούτ! Ωστόσο σε αυτό το μυστικό παρασκήνιο έλαβε μέρος και ο Τσάρος της Ρωσίας Νικόλαος τον οποίο ενημέρωσαν με τα σχετικά έγγραφα μετά την υπογραφή της.

Με βάση αυτή τον διαχωρισμό η Βρετανία που ήταν περισσότερο οικονομική Αυτοκρατορία αναλαμβάνει τον έλεγχο των πετρελαϊκών ζωνών που περιλαμβάνει την παράκτια λωρίδα ανάμεσα στη θάλασσα και στον Ιορδάνη ποταμό , το νότιο Ιράκ και μια περιοχή που επέτρεπε την πρόσβαση στη Μεσόγειο. Αποκτούν με αυτό τον τρόπο και τον έλεγχο της Παλαιστίνης για την οποία ακόμα δεν είχε συμφωνηθεί το καθεστώς της αλλά συμφώνησαν αργότερα στη διακήρυξη του Μπαλφούρ και με τις ΗΠΑ να εγκαταστήσουν εκεί μια εβραϊκή αποικία με στόχο τη δημιουργία εβραϊκού κράτος στο μέλλον. Δηλαδή ο έλεγχος επεκτεινόταν στο κράτος της Παλαιστίνης - έστω και αν δεν υπήρχε- του Ισραήλ , του Ιράκ , και του σημερινού Κουβέιτ.

Η Γαλλία θα αναλάμβανε τον έλεγχο της νότιο – ανατολικής Τουρκίας στις περιοχές που ζούσαν δηλαδή οι Κούρδοι και Αρμένιοι , του βορείου Ιράκ της Συρίας και του Λιβάνου. Στην πραγματικότητα δημιούργησαν το προζύμι για να δημιουργήσουν 4 κατασκευασμένα κράτη με εντελώς διαφορετικούς πληθυσμούς στο καθένα : Τη Συρία το Ιράκ το Λίβανο και την Ιορδανία στα εδάφη των οποίων διαμοίρασαν τον έλεγχο τους. Καθόρισαν τα σύνορα με βάση τα δικά τους συμφέροντα και όχι τις εθνικές και θρησκευτικές διαφορές.

Να σημειωθεί ότι μετά τον Α ΠΠ υπογράφτηκε επίσης η συμφωνία των Βερσαλλιών που ταπείνωσε τη Γερμανία και η διάσκεψη του Σαν Ρέμο και αφορούσε κυρίως τις συνέπειες και ήταν το αποτέλεσμα του Α ΠΠ.

Με την ανάληψη του ελέγχου της Συρίας αμέσως ο λαός εξεγέρθηκε αλλά οι εξέγερση του καταπνίγηκε στο αίμα από τους Γάλλους που αρχίζουν τον αποικισμό. Στο πλαίσιο της τακτικής του διαίρει και βασίλευε μεταφέρει την πρωτεύουσα της Συρίας στην Χόμς που ήταν μικρή και σουνιτική πόλη. Όμως η Γαλλική διοίκηση παραμένει στο Λίβανο κι στη Βηρυτό. Μόνο το 1932 αποκτά σημαία η Συρία που αποτελείται από τρεις οριζόντιες λωρίδες , μια μαύρη , μια άσπρη και μια πράσινη και οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις τρεις εθνότητες των σιιτών των σουνιτών και στη μέση τοποθετούν τρία κόκκινα αστέρια που αντιπροσωπεύουν τις μειονότητες των Χριστιανών, των Δρούζων και των Αλεβιτών. Η Γαλλία πολεμά συνέχεια τους Χριστιανούς της Συρίας επειδή ήταν Ορθόδοξοι από τότε και από την αρχή προσπάθησε να μετατρέψει το Λίβανο σε Μαρωνίτικη χώρα που ασπαζόταν την παπική εκκλησία. Οι Γάλλοι ήθελαν να μετατρέψουν τη Συρία σε μουσουλμανική χώρα ενώ πριν από την έναρξη του Β ΠΠ η Γαλλία πρότεινε όπως η Συρία ενσωματωθεί με την Τουρκία. Από τότε Γαλλία και Μ Βρετανία δεν έπαψαν να επιδιώκουν τον έλεγχο της περιοχής. Η Κύπρος είχε παραχωρηθεί στην Αγγλία το 1878 με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου όταν η Ρωσία εξεδίωξε την Οθωμανική Αυτοκρατορία από τα Βαλκάνια γιατί πρώτη η Ρωσία είχε αποφασίσει τη διάλυση της. Αλλά το 1916 στη συμφωνία Σαικς – Πικό Μ Βρετανία και Γαλλία συμφώνησαν να μην παραχωρηθεί το νησί σε καμία χώρα αφού προηγηθεί συνεννόηση με άλλες χώρες. Τον έλεγχο των λιμανιών της Χάιφα και της Άκρα ανέλαβε η Μ Βρετανία αλλά η Γαλλία διασφάλισε την ροή νερού από τον Τίγρη και τον Ευφράτη προς τα νότια και η Κύπρος ήταν το αντάλλαγμα της συνεννόησης. Αυτό τουλάχιστον προέβαλαν αλλά η Κύπρος ήταν ένα στρατιωτικό φυλάκιο για τη Μ Βρετανία να ελέγχει την περιοχή σε συνδυασμό με την προστασία του μελλοντικού εβραϊκού κράτους.

Είναι ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι το 1915 δόθηκε η πραγματικά μοναδική ευκαιρία να ενωθεί η Κύπρος με την Ελλάδα. Οι συμμαχικές δυνάμεις με εκπρόσωπο τον Βρετανό Πρωθυπουργό πρότειναν στην Ελλάδα να εμπλακεί στον πόλεμο και να υποστηρίξει τη Σερβία. Θα ευθυγραμμιζόταν αναπόφευκτα και με τη Ρωσία. Ο Πρωθυπουργός Ζαΐμης μίλησε με τον βασιλιά ο οποίος απέρριψε την προσφορά και υπέδειξε ότι η Ελλάδα θα παρέμενε αμέτοχη στον πόλεμο. Δεν υπήρξε καμία άλλη ευκαιρία Ιστορικά για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Σε αυτή την περίοδο μεγάλος αριθμός Κούρδων πολέμησαν για την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τους έδωσαν υποσχέσεις για την δημιουργία κράτους που ποτέ όμως δεν υλοποίησαν. Μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι άραβες από τα δυο τζαμιά της Μέκκας και της Μεδίνας ανακηρύσσουν την ανεξαρτησία των Αράβων καθώς « Ο Λώρενς της Αραβίας» έδωσε υποσχέσεις αλλά η Γηραιά Αλβιόνα τον συμμαζεύει ενώ οι άραβες συνεχίζουν την προσπάθεια τους να δημιουργήσουν ένα κράτος πολυεθνικό και ανεξάρτητο.

Η Μυστική συμφωνία Σαικς – Πικό προέβλεπε επίσης όπως η Ρωσία αναλάβει τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και κάποιων περιοχών βόρεια της Τουρκίας. Η Ρώσικη επανάσταση ανέτρεψε τα σχέδια τους καθώς ανέλαβαν την εξουσία οι μπολσεβίκοι και η συμφωνία είχε γίνει με τον Τσάρο.

Τον Νοέμβριο του 1917 ο Επίτροπος για Εξωτερικές υποθέσεις της Ρωσίας Λ Τρότσκυ βρήκε τη συμφωνία στα έγγραφα του Τσάρου και τη δημοσιοποιεί στην εφημερίδα Πράβδα αποκαλύπτοντας την πολιτική ίντριγκα. Λίγο αργότερα τη δημοσιοποιούν οι αγγλικές εφημερίδες και ξέσπασε σάλος πως επρόκειτο για μια δόλια συμφωνία που αποκάλυψε τις αυτοκρατορικές προθέσεις της Γαλλίας και της Μ Βρετανίας.

Το 1915 τα βρετανικά και γαλλικά στρατεύματα ήταν καθ οδόν να εισέλθουν στην Κωνσταντινούπολη από την Καλλίπολη και η κυβέρνηση του Λονδίνου άρχισε τις προετοιμασίες με μεταξωτά μανδήλια σηματοδοτώντας το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πάλιν η Ελλάδα σε αυτή την κρίσιμη στιγμή παραμένει αμέτοχη. Βιάστηκαν όμως καθώς η μάχη της Καλλίπολης ήταν από τις λίγες νίκες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αυτό αποδόθηκε στην εντελώς λανθασμένη στρατηγική των Άγγλων αξιωματικών. Ωστόσο οι συμμαχικές δυνάμεις θέτουν υπό τον έλεγχο τους την Κωνσταντινούπολη και η ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία συνθηκολογεί.

Με βάση τη Συνθήκη των Σεβρών διαχώριζαν τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ευρωπαϊκή επιρροή , διεθνοποιημένη την Κωνσταντινούπολη τον Βόσπορο ενώ παράλληλα παραχωρούσαν τα εδάφη της Ανατολίας στους Κούρδους στους Αρμένιους και στα δυτικά τη Σμύρνη στους Έλληνες. Αγγλία Γαλλία και Ιταλία στα ανατολικά θα είχαν τον διεθνή έλεγχο και απέκλειαν πλέον την Ρωσία των Μπολσεβίκων ενώ αρχικά τα σχέδια τους με τη συμφωνία Σάικς – Πικό ήταν διαφορετικά. Σε σημαντικό βαθμό μέρος του σχεδίου της μυστικής συμφωνίας απέτυχε καθώς ούτε οι Κούρδοι απέκτησαν κράτος ούτε οι Αρμένιοι σε αυτή την περιοχή και στη Μ Ανατολή υπήρχαν αντιδράσεις.

Στην πραγματικότητα η Συμφωνία προέβλεπε όπως η Οθωμανική Αυτοκρατορία εγκαταλείψει την κυριαρχία της στην Μεσοποταμία , το σημερινό Ιράκ , την Ιορδανία και την γύρω από αυτήν περιοχή και θα αναλάμβανε τον έλεγχο η Μ Βρετανία και η Διεθνής Κοινότητα της εποχής η Κοινωνία των Εθνών. Θα παρέδιδε τη Συρία και το Λίβανο στην Γαλλία και πάλιν υπό τον επικυρίαρχο έλεγχο της Διεθνούς κοινότητας. Θα παρέδιδε μέρος της Σαουδικής Αραβίας και Αρμένιοι και κούρδοι θα αποκτούσαν κράτος και θα ήταν προτεκτοράτο της Αγγλίας αυτή τη φορά αντί της Γαλλίας όπως προέβλεπε η Συμφωνία Σάικς Πικό, Την Συμφωνία του Αυγούστου 1920 αποδέχτηκε ο σουλτάνος Μεχμέτ ΣΤ.

Στην Τουρκία όμως είχαν πλέον επικρατήσει η Νεότουρκοι και είχαν άλλη γνώμη που διέλυσαν το Χαλιφάτο και απέρριψαν τη συμφωνία.

Αντικρίζοντας και τις δυο συμφωνίες θα μπορούμε να κατανοήσουμε τα σημερινά σύνορα και τις συγκρούσεις με κυρίαρχο το κουρδικό εθνικισμό που δεν έπαψε ποτέ να αναζητά την ανεξαρτησία του , των Παλαιστινίων που συνεχίζουν την προσπάθεια για ανεξάρτητο κράτος αλλά και των Ισλαμιστών που αμφισβητούν πλήρως πλέον τη Συμφωνία Σαικς- Πικό. Ο Αμπού Μπακρ Μπαγδαντί του ISIS δήλωσε το 2014 ότι «Δεν θα σταματήσει αυτός ο πόλεμος μέχρι να βάλουμε το τελευταίο καρφί στη συμφωνία Σαικς – Πικό» Την ίδια περίοδο η Ρωσία υπογράφει ξεχωριστές συμφωνίες με τον Σουλτάνο ανάμεσα τους τη συμφωνία Αλεξάνδροπολ και τη συμφωνία του Καρς που καθόριζε τα σύνορα βόρεια της Τουρκίας μέχρι και το όρος Αραράτ. Η Συμφωνία Κάρς υπογράφτηκε σε βάρος της Ρωσίας καθώς έχασε εδάφη της. Σε αυτή την περίοδο η Ρωσία των μπολσεβίκων βρισκόταν υπό διεθνή πίεση και προσπάθησε να συνεργαστεί με την Τουρκία αφού οι δυνάμεις της Ευρώπης ήταν πλέον εχθρικές. Επικράτησε το δόγμα ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου. Μπορεί η Τουρκία να μην ήτα φιλική με τη Ρωσία αλλά η τελευταία εξουδετέρωνε μια νέα απειλή από τα νότια σύνορα της.

Ένα χρόνο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Σεβρών οι μεγάλες δυνάμεις άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι είχαν απλώσει το χέρι τους πολύ μακριά από όσο μπορούσαν να το απλώσουν. Αυτή τη στιγμή ο Κεμάλ Ατατούρκ επιδεικνύει πρωτοφανή αποφασιστικότητα και είχε από πριν αρχίσει να οργανώνει τον στρατό με τις δομές που είχε στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μετά από αρκετά χρόνια απελπισμένων μαχών διώχνει όλες τις συμμαχικές δυνάμεις από την Τουρκία συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας στην οποία παρέδωσαν τον έλεγχο της Σμύρνης και με τη Συμφωνία της Λοζάνης δημιουργείται η Τουρκική Δημοκρατία.

«Η Συμφωνία των Σεβρών είναι αυτή που ξεχείλισε το ποτήρι και τροφοδότησε περισσότερο τον τούρκικο εθνικισμό και εμφανίστηκε στη χώρα μια «εθνικιστική ψύχωση» και οι αναλυτές μιλούν για το « Σύνδρομο των Σεβρών»

Η συμφωνία αυτή άφησε βαθειά τα σημάδια της ως αποικιακή μορφή κατοχής την οποία εμπότισε ο Κεμάλ Ατατούρκ στην κοινωνία και εξέλαβε την μορφή της επιμονής του αντί- αυτοκρατορικού εθνικισμού της Ευρώπης. Αυτή η προσέγγιση της Τουρκίας την έφερε σε σύγκρουση με την Βρετανία αργότερα και με τη ΕΣΣΔ την περίοδο του ψυχρού πολέμου και καθώς διατρέχει τον προηγούμενο αιώνα ακόμα και τώρα την φέρνει σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ και πάλιν με τη Ρωσία αλλά και την Ευρώπη!

Ο Τ Ερντογάν όταν άρχισε η κρίση στην περιοχή δήλωσε ότι «Διαφωνούσα πάντα με τη Συμφωνία Σάικς- Πικό καθώς διαχωρίζει τις πόλεις μας και αποξενώνει τους πληθυσμούς μας.» Λέει δηλαδή ότι η συμφωνία απετέλεσε εργαλείο για τις συμμαχικές δυνάμεις να δημιουργήσουν σφαίρες επιρροής σε βάρος της Γερμανίας και των συμμάχων της στον πόλεμο και ότι απέκλεισε την Οθωμανική Αυτοκρατορία από τη Μ Ανατολή καθώς όπως προείπαμε δημιούργησε 4 κράτη , Συρία, Λίβανο Ιράκ, Ιορδανία και την γύρω περιοχή – και ετοίμασαν το έδαφος για τη δημιουργία εβραϊκού κράτους.

Η φιλοδοξία του Τ Ερντογαν , του προφέσορα Νταβούτογλου και των «Νεότουρκων της νέας εποχής» ακολούθησαν μια πολύ φιλόδοξη πολιτική να αυξήσουν την επιρροή τους από τα Βαλκάνια τη Βοσνία μέχρι το Σ Αραβία και το Κατάρ. Επισκέφθηκε και την Αίγυπτο ο Τ Ερτογάν ως ροκ σταρ αλλά οι Αιγύπτιοι αρνήθηκαν την φιλοδοξία του. Η τελευταία φορά που συνεργάστηκαν στρατιωτικά ήταν στη Ναυμαχία του Ναβαρίνο και οι Αιγύπτιοι δεν θα ήθελαν να ξαναζήσουν μια τέτοια καταστροφή. Σε παρόμοια δήλωση με τον Τ Ερτογάν προέβηκε και ο Α Νταβούτογλου τον Μάρτιο και είπε ότι « Η αναταραχή της Αραβικής άνοιξης χρησιμοποιήθηκε για να ανατρέψει τα σχέδια της Τουρκίας που είχε στόχο να ανατρέψει τη Συμφωνία Σάικς – Πικό που επεδίωκε τη δημιουργία μιας ελεύθερης οικονομικής ζώνης με τη Συρία το Λίβανο και την Ιορδανία» Προφανώς έλεγε τη μισή αλήθεια καθώς πίσω από την Αραβική άνοιξη σε πολλές χώρες βρισκόταν η Τουρκία η Σ Αραβία και άλλες δυτικές χώρες που είχαν στόχο τον διαμελισμό της Συρία του Ιράκ για να περάσουν τους αγωγούς στην Ευρώπη και να μετατρέψουν την Τουρκία σε ενεργειακό κόμβο και να επιβάλει την επιρροή της σε ολόκληρη της Μ Ανατολή.

Η Τουρκία ακόμα θεωρεί ότι έκλεψαν την εδαφική κληρονομία της Τουρκίας και οι σημερινές συγκρούσεις σχεδιάστηκαν πριν από ένα αιώνα σύμφωνα με τον Τ Ερτογάν.

Το 2015 η Τουρκία διοργάνωσε τεράστιες εκδηλώσεις μνήμης για την 100η επέτειο της μάχης της Καλλίπολης και διοργάνωσαν ακόμα και άλλες εκδηλώσεις για παρόμοιες μάχες με τις συμμαχικές δυνάμεις για την πολιορκία της Κουτ Αλ Αμάρα στο Ιράκ. Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο γιατί η μεταυτοκρατορική φιλοδοξία στην Τουρκία προσπαθεί να ανατρέψει τον Μ Άσαντ και η εισβολή της στο Ιράκ ; Προφανώς θέλει να έχει λόγο και ρόλο στην διαμόρφωση της Νέας Μέσης Ανατολής. Πρακτικά θέλει να δημιουργήσει μια ασφαλή ζώνη στα σύνορα και ακόμα και ολόκληρη πόλη – προπύργιο των φιλοδοξιών της, για τους πρόσφυγες την οποία θα χρησιμοποιήσει στο μέλλον ως μοχλό πίεσης. Ακόμα και αν αποχώρησε ο προφέσορας Νταβούτογλου η πολιτική του αποτελεί σφραγίδα της μεταυτοκρατορικής πολιτικής της χώρας και ο ίδιος θα επανέλθει στο προσκήνιο.

« Οι προεκτάσεις τις συμφωνία των Σεβρών φτάνουν πολύ πιο μακριά από τα συμφέροντα της Τουρκίας και για αυτό το λόγο θα πρέπει να αντιμετωπιστούν παράλληλα με τη συνθήκη Σάικς – Πικό στην Ιστορία της Μ Ανατολής και της Τουρκίας»

Βεβαίως οι Ευρωπαίοι διέπραξαν λάθη στην προσπάθεια τους να χαράξουν τα σύνορα σε εκείνη την περίοδο αλλά δεν φταίνε σε όλα γιατί δεν είχαν τη δύναμη να διαμορφώσουν αυτά τα σύνορα σε αυτή την περιοχή και την οδήγησαν στην εκατονταετή αιματοχυσία. Δημιούργησαν τα σύνορα με βάση τα δικά τους συμφέροντα και όχι με βάση τα εθνικά χαρακτηριστικά. Αλλά αν προχωρούσαν σε μετακινήσεις πληθυσμών θα είχαν και πάλιν αποτυχία. Για αυτό απέτυχε η Συνθήκη των Σεβρών και σήμερα κατέρρευσε και η συμφωνία Σάικς – Πικό. Κατάφεραν να επιβάλουν τα σύνορα στη Μ Ανατολή γιατί είχαν στρατιωτική υπεροχή όμως δεν κατάφεραν να επιβάλουν τα σύνορα απέναντι στον Κ Ατατούρκ που ανάκτησε τη στρατιωτική δύναμη της χώρας του και απέτυχαν στην Ανατολία και στην δυτική Τουρκία. Αν κατάφερναν να περάσουν από τη μάχη της Καλλίπολης και να προχωρήσουν για να εδραιωθούν στην Πόλη ίσως το αποτέλεσμα να ήταν διαφορετικό και θα προχωρούσε και η Συνθήκη των Σεβρών. Αν ακόμα δεν επικρατούσε η Ρώσικη επανάσταση και συμμαχούσαν όλες οι μεγάλες δυνάμεις η εξέλιξη της περιοχής θα ήταν εντελώς διαφορετική.

Τα σύνορα όμως της περιοχής χαράχτηκαν στη Μ Ανατολή από τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής και η Τουρκία χάραξε τα δικά της σύνορα και απέκτησε ένα ρόλο εξισορροπητικό ανάμεσα στην Μ Ανατολή και την Ευρώπη και τελικά είναι αυτή που καθορίζει την Ευρώπη και το βλέπουμε σήμερα να ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας. Με βάση όμως τους πληθυσμούς και την παρουσία 25 και πλέον εκ Κούρδων στην Τουρκία στη Συρία στο Ιράκ και στο Ιράν καθίσταται σαφές ότι τα σύνορα χαράχτηκαν λανθασμένα εξαιτίας των εθνικών και θρησκευτικών εντάσεων και συγκρούσεων που εμφανίζονται συνέχεια στην περιοχή αλλά κυρίως της ξένης επιβολής που δεν επέτρεψε στους λαούς να αποφασίσουν το μέλλον τους.

Όταν όμως οι Ευρωπαίοι προσπάθησαν να δημιουργήσουν κουρδικό κράτος με την Συνθήκη των Σεβρών χιλιάδες κούρδοι πολέμησαν στο πλευρό του Κ Ατατούρκ. Σε κάποιες περιπτώσεις η Εθνική ταυτότητα δεν ξεπέρασε την πολιτική ταύτιση με τον ισχυρό. Οι κουρδικές περιοχές με βάση τη Συνθήκη των Σεβρών θα βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Μ Βρετανίας και μέρος των κουρδικών πληθυσμών έκριναν προβληματική την πρόνοια και ενώθηκαν με το εθνικιστικό κίνημα των Νεότουρκων αλλά και εξαιτίας θρησκευτικών καταβολών δεν ήθελαν τον Χριστιανικό εποικισμό. Έκριναν ότι υπήρχε απειλή από την επιστροφή των Αρμενίων και τελικά κάτω από πιέσεις αποδέχτηκαν το νέο τουρκικό κράτος έστω και αν αργότερα μετάνιωσαν.

Δεν είναι εντυπωσιακό σήμερα που το κόμμα του Τ Ερτογάν AKP εμφανίστηκε ως πολύ – πολιτισμικό και μεταμορφώνεται σε εθνικό – ισλαμικό τη στιγμή που το Φιλοκουρδικό Κόμμα των Λαών HDP προσπαθεί να πείσει ότι ψήφος σε αυτό το κόμμα είναι ψήφος για την Ειρήνη και την πολύ- πολιτισμικότητα και εισήλθαν εντονότερα στο έδαφος του ανταγωνισμού της εξουσίας και της εθνικής σύγκρουσης ; Για αυτό ακριβώς το λόγο η Τουρκία δείχνει εμφανή τα σημάδια της εποχής των Νεότουρκων και άρχισε την κουρδική εκστρατεία και την αντεπίθεση για τη Μ Ανατολή. Για αυτό ακριβώς από τη Συμφωνία Σάικς- Πικό και τη Συνθήκη των Σεβρών μέχρι σήμερα τα κατασκευασμένα σύνορα των Ευρωπαίων εμπεριέχουν τη σύγκρουση και η Τουρκία παραμένει ακόμα η απρόβλεπτη χώρα που δεν υπερβαίνει τις εμμονές στο βίο της καθώς συμπληρώνει ένα αιώνα και με υποβόσκουσα την εθνική έξαρση και στην πραγματικότητα δεν ξεπέρασε ακόμα το σύνδρομο της πτώσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Το ζητούμενο είναι αν θα καταφέρει να κινηθεί σε ένα μοντέλο ευελιξίας για να κρατήσει και αυτή τη φορά μετά τη Συνθήκη των Σεβρών τα σύνορα της μακριά από την πυρκαγιά. Βεβαίως η Τουρκία ανεμίζει στα πρόσωπο της διεθνούς κοινότητας τη Συνθήκη της Λοζάνης αλλά κανένας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τι έχουν στα σεπαρέ των εγκεφάλων τους οι μεγάλες δυνάμεις. Βεβαίως η Συρία βρίσκεται σε πόλεμο 5 χρόνια αλλά ακόμα δεν διαλύθηκε και δεν θα διαλυθεί ούτε η Τουρκία με εύκολο τρόπο αν αυτό πιστεύουν.

Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκονται στο παρασκήνιο των εξελίξεων και η Γερμανία προσπαθεί να ανοίξει δρόμους προς την Τουρκία. Όμως ΗΠΑ και Ρωσία έχουν πλήρως ξεκαθαρίσει ότι οι Ευρωπαίοι απέτυχαν στην διαμόρφωση της περιοχής και παρά τις σοβαρές διαφωνίες τους ανάλαβαν δράση από κοινού για να εξευρεθούν μακροπρόθεσμες και βιώσιμες λύσεις και σύστημα ασφάλειας με τη συμμετοχή των χωρών που να εξουδετερώνει τις συγκρούσεις. Επίκεντρο αυτής της προσπάθειας για την ώρα είναι η Συρία και αν καταφέρουν να συνεργαστούν και να βρουν λύση σε αυτή τη χώρα θα προχωρήσουν σε ολόκληρη την περιοχή.

Ωστόσο σύμφωνα με τον σοφό όσοι δεν μπορούν να θυμηθούν το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το ζήσουν ξανά. Είναι καταδικασμένοι να ζήσουν την αιματοχυσία και οι άνθρωποι την βιώνουν ξανά στην περιοχή. Η συμφωνία Σαικς – Πικό όπως και η συνθήκη των Σεβρών είναι μια καλή αρχή επιστροφής στην Ιστορική Μνήμη.

Αναδημοσίευση από: Geopolitics & Daily News

 υγγραφέας των NYT ξεκινάει το άρθρο και αναρωτιέται αν η συμφωνία Sykes-Picot είναι ο σωστός "στόχος", καθώς τα σύνορα που υπάρχουν σήμερα και τα οποία το ISIS υποστηρίζει ότι "σβήνει", στην πραγματικότητα προήλθαν το 1920. Και συνεχίζει την ισ...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.logiosermis.net/2016/05/new-york-times.html#.V0zHByFGQw

α τονίσουμε ότι οι χάρτες αυτοί δημοσιεύονται στην επέτειο των εκατό χρόνων από το σχέδιο Sykes-Picot. Ο συγγραφέας των NYT ξεκινάει το άρθρο και αναρωτιέται αν η συμφωνία Sykes-Picot είναι ο σωστός "στόχος", καθώς τα σύνορα που υπάρχουν σήμε...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.logiosermis.net/2016/05/new-york-times.html#.V0zHByFGQwE

Να τονίσουμε ότι οι χάρτες αυτοί δημοσιεύονται στην επέτειο των εκατό χρόνων από το σχέδιο Sykes-Picot. Ο συγγραφέας των NYT ξεκινάει το άρθρο και αναρωτιέται αν η συμφωνία Sykes-Picot είναι ο σωστός "στόχος", καθώς τα σύνορα που υπάρχουν σήμερα...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.logiosermis.net/2016/05/new-york-times.html#.V0zHByFGQwE